ضوابط كلی معلولان در طراحی ساختمانهای عمومی
تعريف:
منظور از اماكن عمومي در اين آيين‌نامه، آن دسته از ساختمانهايي هستند كه يكي از انواع‌خدمات عمومي را در اختيار افراد جامعه قرار مي‌دهند.
وروديها
ورودي اصلي بايد براي استفاده معلولان نيز در نظر گرفته شود، و به سواره‌رو يا پاركينگ‌ساختمان دسترسي مناسب داشته باشد.
ورودي ساختمان حتي الامكان هم سطح پياده‌رو باشد.
پياده‌رو منتهي به ورودي معلولان بايد با علايم حسي مشخص شود.
حداقل عمل فضاي جلو ورودي 140 سانتيمتر است.
وجود سايه‌بان به عرض حداقل 140 سانتيمتر بر روي فضاي جلو ورودي الزامي است.
حداقل عرض بازشوها در ورودي ساختمان 160 سانتيمتر باشد
راهرو
حداقل عرض راهرو 140 سانتيمتر است.
كف راهروها بايد غيرلغزنده باشد و از نصف كفپوشها با پرز بلند نيز خودداري شود.
در صورت وجود اختلاف سطح در كف راهرو بايد ارتباط با سطح شيبدار به صورت‌مناسبي تأمين گردد.
بازشوها (درو پنجره)
حداقل عرض مفيد هرلنگه در براي عبور صندلي چرخدار 82 سانتيمتر باشد.
در مورد درهايي كه به خارج باز مي‌شوند تأمين ديد كافي الزامي است.
حداكثر ارتفاع ديد از كف تمام شده 100 سانتيمتر باشد.
درها بايد داراي پاخور به ارتفاع 20 سانتيمتر باشند.
در صورت استفاده از درهاي چرخان، گردشي، كشويي، پيش‌بيني يك در معمولي به‌عرض مفيد حداقل 80 سانتيمتر در جوار آنها براي استفاده معلولان الزامي است.
كليه درها بايد به سهولت باز و بسته شوند.
دستگيره درها بايد از نوع اهرمي بوده و فاصله داخلي بين آنها و سطح در 5/3 تا 7سانتيمتر باشد.
حداقل فاصله بين دو در متوالي چنانچه هر دو در به يك جهت باز شوند 200 سانتيمتر،چنانچه هر دو به سمت خارج باز شوند 120 سانتيمتر و چنانچه هر دو به داخل باز شوند 280سانتيمتر باشد.
درها بايد حتي المقدور بدون آستانه باشند. در صورت اجبار حداكثر ارتفاع آستانه 2سانتيمتر باشد.
به منظور تسهيل در حركت، پيش‌بيني 150 سانتيمتر سطح هموار در هر سوي در و 30سانتيمتر در طرفين آن الزامي است.
ارتفاع دستگيره از كف حداكثر 120 سانتيمتر باشد.
كليه درها و پنجره‌هايي كه تا كف داراي شيشه هستند در مقابل ضربه صندلي چرخدارمحافظ و از شيشه مقاوم ساخته شوند.
پله
وجود علائم حسي در كف؛ قبل از ورود به قفسه پله براي هشدار به نابينايان الزامي‌است.
عرض كف پله 30 سانتيمتر و حداكثر ارتفاع آن 17 سانتيمتر و حداكثر ارتفاع آن 17سانتيمتر باشد.
حداقل عرض پله 120 سانتيمتر باشد.
نصب دست انداز در طرفين پله الزامي است.
ارتفاع دست انداز از كف پله براي كودكان 60 سانتيمتر و براي بزرگسالان 85 سانتيمترباشد.
حداكثر قطر ميله دست‌انداز اعم از گرد يا صاف 3و5 سانتيمتر و حداقل فاصله آن ازديوارها 4 سانتيمتر باشد.
لبه پله كاملاً غيرلغزنده بوده و به وسيله اختلاف رنگ قابل تشخيص باشد.
نصب هرگونه لبه پله غيرهمسطح و گرد كردن لبه پله ممنوع است.
دركناره‌هاي عرضي پله؛ تعبيه لبه مخصوص براي جلوگيري از لغزش عصا الزامي‌است.
پاخور پله بايد بسته باشد و پيشامدگي لبه پله از پاخور نبايد بيش از 3 سانتيمتر باشد.
حداكثر مقدار پله بين دو پا گرد بايد 12 پله باشد.
حداقل عمق پاگرد پله 120 سانتيمتر و در پله‌هاي دو جهته هم عرض پله باشد.
وجود علائم حسي در كف؛ قبل از ورود به قفسه پله براي هشدار به نابينايان الزامي‌است.
عرض كف پله 30 سانتيمتر و حداكثر ارتفاع آن 17 سانتيمتر و حداكثر ارتفاع آن 17سانتيمتر باشد.
حداقل عرض پله 120 سانتيمتر باشد.
نصب دست انداز در طرفين پله الزامي است.
ارتفاع دست انداز از كف پله براي كودكان 60 سانتيمتر و براي بزرگسالان 85 سانتيمترباشد.
حداكثر قطر ميله دست‌انداز اعم از گرد يا صاف 3و5 سانتيمتر و حداقل فاصله آن ازديوارها 4 سانتيمتر باشد.
لبه پله كاملاً غيرلغزنده بوده و به وسيله اختلاف رنگ قابل تشخيص باشد.
نصب هرگونه لبه پله غيرهمسطح و گرد كردن لبه پله ممنوع است.
دركناره‌هاي عرضي پله؛ تعبيه لبه مخصوص براي جلوگيري از لغزش عصا الزامي‌است.
پاخور پله بايد بسته باشد و پيشامدگي لبه پله از پاخور نبايد بيش از 3 سانتيمتر باشد.
حداكثر مقدار پله بين دو پا گرد بايد 12 پله باشد.
حداقل عمق پاگرد پله 120 سانتيمتر و در پله‌هاي دو جهته هم عرض پله باشد.
آسانسور
درساختمانهاي عمومي كه براي دسترسي به طبقات از آسانسور استفاده مي‌شود وجودحداقل يك آسانسور قابل استفاده براي معلولان روي صندلي چرخدار الزامي است.
آسانسور بايد همسطح ورودي و يا در دسترس بلامانع صندلي چرخدار قرار گيرد.
حداقل فضاي انتظار در جلو آسانسور در هر طبقه 150*150 سانتيمتر مربع باشد.
آسانسور قابل استفاده براي معلولان بايد مشخصات زير را داشته باشد:
▪️ عرض مفيد 80 سانتيمتر؛
▪️ مجهز به دو دركشويي با چشم الكترونيكي؛
▪️ ابعاد مفيد اتاقك آسانسور 110 * 140 سانتيمتر؛
نصف دستگيره‌هاي كمكي در ديواره‌هاي آسانسور در ارتفاع 85 سانتيمتر از كف اتاقك‌الزامي است.
در محلهاي پرتردد معلولان ارتفاع دكمه‌هاي كنترل كننده آسانسور حداكثر 130سانتيمتر؛ حداقل برجستگي آن 5/1 سانتيمتر و حداقل قطر آن 2 سانتيمتر و نيز براي استفاده‌نابينايان قابل تشخيص باشد.
لازم است توقف آسانسور با صوت مشخص شود.
فضاهاي بهداشتي
در قسمتهايي از ساختمانهاي عمومي كه معلولان تردد مي‌نمايند تعبيه سرويس‌بهداشتي مخصوص آنان الزامي است.
حداقل اندازه سرويس بهداشتي 170 * 150 سانتيمتر مربع باشد و قابليت گردش‌صندلي چرخدار در اين فضا الزامي است.
در سرويس بهداشتي بايد به بيرون باز شود و گشودن آن در مواقع اضطراري از بيرون‌امكانپذير باشد.
نصب كاسه مستراح به ارتفاع 45 سانتيمتر از كف الزامي است.
نصب دستگيره‌هاي كمكي افقي در طرفين كاسه مستراح به ارتفاع 70 سانتيمتر از كف و20 سانتيمتر جلوتر از لبه جلويي كاسه الزامي است.
نصب دستگيره‌هاي كمكي عمودي با فاصله 30 سانتيمتر از جلو كاسه و 40 سانتيمتربالاتر از نشيمن مستراح به روي ديوار مجاوري اجباري است. دامنه نوسان ميله‌هاي عمودي 80 تا120 سانتيمتر باشد.
نصب دستگيره اضافي بر روي قسمت داخلي در به ارتفاع 80 سانتيمتر از كف و 25سانتيمتر فاصله از محور لولا الزامي است.
دستشويي سرويسهاي بهداشتي بايد به نوعي نصف شوند كه بدون جابه جايي فردمعلول از روي مستراح توسط وي قابل استفاده باشد.
ارتفاع مناسب دستشويي از كف معلولان 75 تا 80 سانتيمتر باشد.
حداقل عمق بدون مانع در زير دستشويي 45 سانتيمتر باشد.
شيرهاي دستشويي بايد به صورت اهرمي و به راحتي باز و بسته شوند.
ارتفاع لبه پاييني آينه دستشويي معلولان از كف حداكثر 90 سانتيمتر باشد.
حداكثر ارتفاع آويز حوله و جاي صابون از كف 80 سانتيمتر
كليه اماكن؛ فضاهاي شهري و قسمتهاي از ساختمانهاي عمومي كه براي استفاده‌معلولان طراحي و تجهيز گرديده‌اند بايد به وسيله علامت ويژه معلولان مشخص گردند.
سطح شيبدار
حداقل عرض سطح شيبدار 120 سانتيمتر باشد.
براي سطوح شيبدار تا 3 متر طول حداكثر شيب 8 درصد با عرض 120 سانتيمتر باشد.
در سطوح شيبدار بيش از سه متر طول (تا حد مجاز 9 متر) در ازاي هر متر افزايش طول5 سانتيمتر به عرض مفيد آن اضافه و 5 درصد از شيب آن كاسته شود.
پيش‌بيني يك پاگرد به عمل حداقل 120 سانتيمتر و در هر 9 متر طول الزامي است. درسطوح شيبدار دو جهته عرض پاگرد برابر عرض سطح شيبدار خواهد بود.
كف سطح شيبدار بايد غيرلغزنده باشد.
سطوح شيبدار و ورودي ساختمان بايد مسقف باشد.
نصب ميله دستگرد درطرفين سطح شيبدار الزامي است.
ارتفاع ميله دستگرد ازكف سطح شيبدار براي شخص نشسته 75 سانتيمتر براي شخص‌ايستاده 85 سانتيمتر و براي كودكان 60 سانتيمتر باشد.
حداكثر قطر ميله دستگرد 5 و 3 سانتيمتر و حداقل فاصله بين آن و ديوار 4 سانتيمترباشد.
منبع: کانال جواز ساخت
دانستنیها