نشریه شماره ۷۱۴
گسترش روز افزون استفاده از انواع مختلف نماهاي ساختمانی و خطرات قابل توجه ناشی از عدم طراحی و اجراي مناسب این نماها باعث شده است تا تدوین ضوابط مرتبط، بیش از پیش اهمیت یابد. با توجه به تنوع اقلیمی و قرار گیري بخش قابل توجهی از کشور در مناطق داراي خطر لرزه‌اي بالا و باد شدید، طراحی نماهاي ساختمانی براي انواع ترکیب‌هاي بارگذاري شامل باد و زلزله الزامی است. همچنین در کنار تدوین ضوابط طراحی، ارائه جزئیات اجرایی لازم نیز می‌تواند نقش قابل توجهی در ارتقاي کیفیت ساخت و ساز کشور داشته باشد. بنابراین نشریه شماره ۷۱۴ با همکاری سازمان مدیریت و برنامه ریزی تهیه و تنظیم شد.
نماهاي ساختمانی در شکل دهی شهر نقش بسزایی دارند. هر نوع نمایی با هر نوع مصالح ساختمانی و با هر هزینه‌اي که ساخته شود، علاوه بر زیبایی ظاهري و آرامش بصري، باید بتواند آسایش و ایمنی ساکنین و شهروندان را فراهم آورد. بدین منظور باید قطعات، اجزاء و اتصالات نما توانایی تحمل بارها و جابجایی‌هاي نسبی وارد بر آن را تحت اثر عوامل مختلف داشته و پایداري خود را حفظ نمایند. لذا توجه به نوع و شیوه اجراي نما از اهمیت زیادي برخوردار است. در نشریه شماره ۷۱۴ ضوابط طراحی و اجراي نماهاي مختلف تحت اثر بارهاي وارد بر آن نظیر بارهاي لرزه‌اي، باد، ضربه و نیز عوامل محیطی که روي دوام و پایداري نما تاثیرگذار است بیان شده و راهکارهاي مناسب براي مهار آنها ارائه شده است. امید است این دستورالعمل بتواند نقش موثري در بهبود طراحی و اجراي نما در صنعت ساخت و ساز در کشور داشته باشد.
اهداف نشریه شماره ۷۱۴
هدف نشریه شماره ۷۱۴ طراحی و ارائه ضوابط اجرایی نماها تحت اثر بارهاي لرزه‌اي، باد، ضربه و سایر عوامل محیطی و ارائه راهکارهاي مناسب براي مهار آنها است. ساختمان مورد بحث این نشریه نماهاي ساختمانی بوده و الزامات تهیه شده براساس آن ارائه شده است.
محدوده کاربرد نشریه شماره ۷۱۴
محدوده کاربرد نشریه شماره ۷۱۴ نماهاي ساختمانی است. این ضوابط در صورتی باعث پایداري نما می‌شود که سازه ساختمان و دیوار‌هاي پشتیبان نما در صورت وجود، ضوابط سازه‌اي استاندارد ۲۸۰۰ با توجه به اهمیت ساختمان را تامین نمایند. در غیر این صورت، آسیب‌هاي وارده به قاب سازه‌اي و دیوار‌هاي نگهدارنده نما باعث آسیب دیدن و خرابی نما می‌شود. همچنین تغییر مکان‌ها و جابجایی‌هاي نسبی سازه نیز باید در محدوده تامین ضوابط سازه‌اي استاندارد ۲۸۰۰ باشد. در غیر این صورت رعایت ضوابط این دستورالعمل به تنهایی از وقوع آسیب به نما جلوگیري نمی‌کند.
ملاحظات کلی نشریه شماره ۷۱۴
با توجه به ضوابط ارائه شده در این دستورالعمل، لازم است اجزاي نما بسته به نیاز، در مقابل بارهاي وارده ناشی از فشار و مکش باد و نیروها و جابجایی‌هاي زلزله و بارهاي ناشی از ضربه مهار شوند. در طراحی نماي ساختمان‌ها در برابر بارهاي وارده سه عامل به شرح زیر باید مورد بررسی و کنترل قرار گیرد.
- اتصال نماي ساختمان‌ها به تکیه گاه باید قادر به تحمل نیروهاي وارده به نما ناشی از بار باد، زلزله و اثرات ضربه باشد.
- تکیه گاه نما و اتصال آن به سازه باید توانایی انتقال بار به سازه را داشته باشد.
- نماي ساختمان‌ها باید قادر به تحمل جابه جایی نسبی و تغییرشکل‌هاي تعریف شده در این دستورالعمل باشد.
الزامات کلی سازه‌ای
استفاده از نماي صلب سنگین مانند نماي چسبانده شده سنگی یا آجري، فقط در سازه‌هایی با سیستم باربر جانبی صلب نظیر دیوار برشی یا مهاربند مجاز است و استفاده از آنها در نماي سازه‌هاي با سیستم انعطاف پذیر مانند قاب خمشی توصیه نمی‌شود و در صورت استفاده باید کفایت آن با محاسبات دقیق اثبات شود. چنانچه تغییرشکل جانبی نما معیارهاي پذیرش را برآورده نسازد، باید تغییرمکان جانبی نسبی طبقات سازه را محدود کرد یا با ارائه جزئیات ویژه، اتصال سیستم نما به سازه را جدا نمود. در نماهاي مهار شده، قطعات نما توسط اتصالات مکانیکی به سازه متصل شده اند. قطعات و اتصالات مزبور باید طوري طراحی شوند که قادر به تحمل تغییرشکل‌هاي ناشی از زلزله باشند. در غیر اینصورت خطر سقوط قطعات نما وجود خواهد داشت.
پنجره‌هاي بزرگ به خصوص پنجره‌هاي نماي مشرف به پیاده رو، باید داراي شیشه‌هاي ایمن باشند. شیشه ایمن شامل شیشه‌هاي آب دیده، شیشه‌هاي لایه‌اي، شیشه‌هاي داراي سیم یا الیاف، شیشه‌هاي داراي لایه پوشش مقاوم در برابر ضربه یا پانل‌هاي پلاستیکی است. این شیشه‌ها در برابر خرد شدن ایمنی بالایی دارند یا پس از خردشدن در قاب خود باقی می‌مانند.
پوشش‌هاي محافظ در برابر شرایط جوي باید توسط اتصال دهنده‌هاي مناسب از جنس آلومینیوم، مس، یا فولاد با پوشش روي یا سایر مصالح مقاوم در برابر خوردگی به پشت بندها متصل شوند.
سطوح عملکرد نماي خارجی ساختمان
سطوح عملکرد نماي خارجی ساختمان شامل دو سطح عملکرد به شرح زیر است.
سطح عملکرد قابلیت استفاده بی وقفه
در این سطح عملکرد نماي خارجی در اثر بارهاي خارجی دچار آسیب جزیی شود، به گونه‌اي که در حین زلزله و پس از آن راه‌هاي دسترسی و فرار مانند درها، راهروها، پله‌ها و آسانسورها مختل نشده و استفاده بی وقفه از ساختمان میسر باشد. در این سطح عملکرد، خسارات ناشی از خرابی نماي خارجی باید بسیار کم باشد.
سطح عملکرد ایمنی جانی
در این سطح خرابی نماي خارجی در اثر بار هاي خارجی نباید خطر جدي براي جان ساکنین به وجود آورد. در این سطح عملکرد، علیرغم خرابی‌هاي قابل توجه و هزینه بر نماي خارجی، احتمال جداشدگی و سقوط این اجزاء به داخل یا خارج ساختمان وجود ندارد. سطح عملکرد نما در سازه‌هاي با سطح کاربري متنوع، سطح عملکرد ایمنی جانی است. نمای ساختمان‌های واقع در سطح کاربری I با با توجه نوع کاربرد آنها نیاز به طرح لرزه ای ندارد.
ارزیابی نماي ساختمان در مقابل بارهاي ضربه‌اي
یکی از الزامات در طراحی نماي ساختمان، تحمل نما در مقابل ضربات در طول دوره بهره برداري است. این ضربات می‌تواند شامل ضربات سنگین اتومبیل‌ها، ضربات ناشی از برخورد افراد یا سایر اجسام باشد. بنابر رویکرد استانداردها به طور معمول جدار خارجی ساختمان مورد ارزیابی در مقابل ضربه قرار می‌گیرد. این جدار می‌تواند شامل دیوار خارجی و نماي چسبیده به آن بوده یا شامل نما و سازه مجزاي نگهدارنده نما که به آن متصل است باشد. از آنجا که معیارهاي پذیرش مبتنی بر امکان ادامه بهره برداري ایمن از قطعات است لذا این آزمون‌ها براي نماي ساختمان الزامی است. در حالتی که نماي ساختمان از طریق یک سازه نگهدارنده به قطعات سازه‌اي متصل باشد (نماي پرده‌اي)، آزمون‌هاي ضربه به طور مستقل روي آن انجام می‌شود.
فهرست مطالب نشریه شماره ۷۱۴
نماي ساختمان یکی از اجزاي بسیار مهم ساختمان است. چراکه از یک سو، نما صورت ظاهر و منظره خارجی هر ساختمان است و لذا زیبایی جزء جدایی ناپذیر هر نما است. اما از سوي دیگر و مهم‌تر از آن، نماي هر ساختمان بسته به شرایط حیطی از جمله آب و هوا و بارهاي مختلف وارد بر آن از جمله باد، طوفان، زلزله، سیل و ضربه شرایط ویژه‌‌اي را تجربه کرده و لازم است در برابر این شرایط پایدار بماند. دستورالعمل حاضر نحوه طراحی نما براي مقاومت در برابر این عوامل و نیز شیوه اجراي نماهاي متداول ساختمان در کشور را هم راستا با ضوابط بین المللی ارائه کرده است. این دستورالعمل مشتمل بر۸ فصل است. در فصل اول انواع نماهاي متداول از نظر نوع مصالح به کار رفته و نیز نحوه اجرا و اتصال بررسی شده است. در فصل دوم الزامات اجزاي نما و در فصل سوم بارهاي وارد بر نما و معیارهاي پذیرش آن ارائه شده است. از فصل چهارم تا فصل هشتم به ترتیب الزامات طراحی و اجراي نماهاي متداول مشتمل بر نماي سنگی، آجري، سیمانی، سرامیک، کامپوزیت و شیشه به تفضیل ارائه شده است.
کلیات
- انواع نما
الزامات اجزای نما
- الزامات عملکردی و اجرایی دیوارهای خارجی و نما
- الزامات مصالح نما
- دیوار پشتیبان نما
بارهای وارده بر اجزای نما و معیارهای پذیرش
- بارها و اثرات ناشی از زلزله
- معیارهای پذیرش، ضوابط و الزامات اجزا نما
- ارزیابی نمای ساختمان در مقابل بارهای ضربه‌ای
الزامات طراحی و اجرای نمای سنگی
- بخش‌های مختلف سیستم نمای سنگی
- ویژگی‌ها و مشخصات فنی کلی و حدود قابل پذیرش سنگ نما
- انواع مهارهای نمای سنگی
- نمای پرده‌ای سنگی نازک
الزامات طراحی و اجرای نمای آجری
- انواع نمای آجری
- الزامات کلی اجرایی
الزامات طراحی و اجرای نمای سیمانی
- اندود سیمان پرتلند
- نمای بتنی پیش ساخته
- نمای بتنی مسلح به الیاف شیشه
- نمای تخته سیمانی و تخته سیمان الیافی
الزامات طراحی و اجرای نمای سرامیکی
- نصب سرامیک به روش تر
- نصب سرامیک با چسب‌های طبیعی یا چسب اپوکسی نصب سرامیک
- نصب سرامیک با ملات سیمان پرتلند خشک یا ملات سیمان پرتلند لاتکس
الزامات طراحی و اجرای نمای کامپوزیت
انواع پانل کامپوزیت
انواع سیستم‌های نصب پانل‌های کامپوزیت آلومینیوم
دیوار شیشه‌ای پرده آلومینیوم
دانستنیها