انواع راهها
پروژه‌هاى را‌هسازى به منظور ایجاد شرایط ایمن و راحت براى استفادهکنندگان از انواع راههاى کشور انجام مى‌شود، به نحوى که در آن، نیازهاى اجتماعى، اقتصادى و زیست محیطى به شرح زیر به طور کامل رعایت شده باشد.
- نیاز به حمل و نقل ایمن، راحت، سریع و ارزان
- دستیابى به نیازها و هد‌ف‌هاى استفادهکنندگان
- توجه بیشتر به نیازهاى استفادهکنندگان آسیب‌پذیر
- در نظر گرفتن هزینه‌ها و ارزش‌هاى حفظ محیط زیست و منظرآرایى
- برنامه ریزى بر اساس امکان‌هاى مالى، بودجه و اعتبارات قابل دسترسى واقعى
- هزینه نگهدارى
در مطالعات راه باید هماهنگى طرح هندسى با نیازمندى‌هاى حجم ترافیک در ساعت طرح، با توجه به طبقه‌بندى عملکردی و شرایط محیطی راه و همچنین انواع وسایل حمل و نقل براى دستیابى به هدف نهایى که همان افزایش امکان تحرك و ایمنى بهره بردارى از راه است، مورد نظر باشد.
طبقه بندى عملکردی راهها
طبقه بندى راهها براى تأمین نیازهاى طراحى مهندسان، تصمیم گیرى مدیران، برنامه ریزی متولیان بهره‌برداری و استفادهکنندگان از نقطه نظرهاى مختلف و برای کاربردهای گوناگون امرى ضرورى است. طبقه بندی عملکردی، طبقه بندی بر اساس پستی و بلندی منطقه، تقسیم بندی کشوری (ملی و استانی) و شماره گذاری راهها از انواع مختلف طبقه بندى راهها محسوب می‌شوند.
راهها از نظر نوع عملکرد، در سه گروه طبقه‌بندى می‌شوند.
- راه‌های شریانی
- راه‌های اصلی
- راه‌های فرعی
راه شریانی به دو دسته زیر تقسیم میشود.
- آزادراه
- بزرگراه
راه اصلی به دو دسته زیر تقسیم میشود.
- درجه یک
- درجه دو
و راه فرعی نیز به سه دسته تقسیم میشود.
- درجه یک
- درجه دو
- درجه سه
معمولاً، راههاى فرعی درجه دو و درجه سه، ارتباط مناطق روستایى و کم جمعیت را با راه فرعى درجه یک یا اصلى درجه دو تأمین مى‌کنند. راه فرعى درجه یک، ترافیک راه‌های با طبقه‌های پایینتر را جمع و براى ارتباط با مناطق عمده فعالیت، مانند شهرها، به راه اصلى متصل مى‌سازد.
دسترسى به راههاى فرعى و اصلى مجاز است، البته در شرایط خاص (به ویژه در راه‌های چند خطه) نیز مى‌توان محدودیت‌هایى اعمال کرد که دسترسی‌ها، مانند بزرگراه‌ها، فقط از محل‌هاى خاص امکان پذیر باشد.
آزادراهها ارتباط سریع را بدون داشتن تقاطع و با کنترل کامل دسترسی ایجاد می‌کنند. بزرگراه‌ها نیز دارای عملکردی مشابه با آزادراهها، ولى با امکان دسترسى محدود هستند. شبکه راههاى کشور بهتر است به گونه‌اى مطالعه و طراحى شود که سفرهای طولانی و عبوری از استان‌ها از طریق آزادراهها، بزرگراه‌ها و راههاى اصلى درجه یک، سفرهای کوتاه و داخل استانی از طریق راه‌های اصلی درجه دو و ارتباط بین راه‌های فرعی درجه دو با طبقات بالاتر از طریق راه‌های فرعی درجه یک و دسترسی‌ها از طریق راههاى فرعی درجه سه باشد.
آزادراه
راه شریانی با یکی از عملکردهایی زیر است.
- جزئی از شبکه راه‌های ملی است.
- ایجادکننده دهلیز سفرهای عبوری از کشور و داخل کشور است.
- ارتباط بین مراکز استان‌ها و یا شهرهای بزرگ داخل کشور را برقرار می‌کند.
با حداقل چهار خط عبور (دو خط عبور در هر طرف) که مسیرهاى رفت و برگشت از هم جدا، دو طرف آن محصور و بدون تقاطع بوده و در آن دسترسی با کنترل کامل است. عبور پیاده، دوچرخه، سایر وسایل نقلیه غیرموتورى و در موردهایى عبور تمام یا بخشى از وسایل نقلیه تجارى ممنوع است.
بزرگراه
مانند آزادراه، ولى امکان ایجاد تقاطع و دسترسى در آن به طور محدود وجود دارد.
راه اصلى درجه یک
راه اصلی با یکی از عملکردهای ذیل همراه است.
- جزئی از شبکه راه‌های ملی است.
- ایجادکننده دهلیز سفرهای عبوری از کشور و داخل کشور است.
- ارتباط بین مراکز استان‌ها و یا مراکز استان‌ها با شهرهای بزرگ داخل استان را برقرار می‌کند.
- با دو یا چند خط عبور که می‌تواند مسیرهای رفت و برگشت آن از هم جدا شده باشد.
راه اصلى درجه دو
راه اصلی با یکی از عملکردهای ذیل همراه است.
- ارتباط بین شهرهای داخل استان را تأمین می‌کند.
- جزئی از شبکه راه‌های استانی و بین شهری است.
- ایجادکننده دهلیز سفرهای مهم داخل استانی است.
- با دو خط عبور که تعداد خطوط آن در برخی موارد می‌تواند بیشتر باشد.
راه فرعى درجه یک
راه فرعی با یکی از عملکردهای ذیل همراه است.
- تأمین کننده دسترسی به شبکه راه‌های استانی است.
- ارتباط بین مولدهای ترافیکی مهم در یک استان مانند پالایشگاه‌ها، نیروگاه‌ها، مراکز و شهرك‌های صنعتی، مراکز کشاورزی، مراکز آموزشی را برقرار یا آنها را به شهرها نزدیکتر می‌کند.
- ارتباط بین یک بخش یا دهستان یا چندین روستا را به راه با طبقه‌بندی بالاتر یا به شهر برقرار می‌کند.
- ترافیک راه‌های با طبقه‌بندی پایین را جمع و به راه‌های با طبقه‌بندی بالاتر منتقل می‌کند. با دو خط عبور است.
راه فرعى درجه دو
راه فرعی با یکی از عملکردهای زیر راشامل میشود.
- ارتباط بین روستاها را با یکدیگر برقرار می‌کند.
- ارتباط بین روستاها با راه‌های با طبقه بالاتر را فراهم می‌آورد.
- ارتباط بین مولدهای ترافیکی محلی کوچک مانند مراکز صنعتی، مراکز تفریحی برون شهری در حاشیه شهرهای کوچک، پارك‌های جنگلی و… را برقرار می‌کند. با دو خط عبور است.
راه فرعی درجه سه
راه فرعی درجه سه با یکی از عملکردهای زیر همراه است.
- ارتباط بین روستاهای کوچک را با یکدیگر یا با راه‌های با طبقه‌بندی بالاتر برقرار می‌کند.
- دسترسی به زمین‌های مجاور شبکه راه‌های با درجه بالاتر را تأمین می‌کند.
- ارتباط بین مناطق روستایی با زمین‌های مجاور را فراهم می‌کند.
- با دو یا یک خط عبور است
کمربندى و نیم کمربندى
مسیرى است که هسته یا هسته‌هاى مرکزى شهر را دور زده و از داخل محدوده ۲۵ ساله عبور می‌کند. کمربندى نقش مهمى در کاهش تراکم شبکه خیابان‌هاى شهرى داشته و ضرورت ندارد به صورت یک مدار بسته باشد.
طبقه بندى راه بر اساس پستی و بلندی منطقه
راههاى کشور از نظر پستی و بلندی به شرح زیر طبقه‌بندى شده است.
راه هموار (دشتی)
زمین محدوده عبور راه، هموار (دشت) بوده و شیب خط بزرگترین شیب زمین محدوده عبور و شیب طولى راه، حداکثر به ۳ درصد مى‌رسد. راه داراى خاکریزهایى به بلندى تا ۲/۵ متر و گاهى برشهاى کم عمق است.
راه تپه ماهورى
زمین محدوده عبور، پستى و بلندى ملایمى داشته و خط بزرگترین شیب زمین، عموماً داراى شیب ۳ تا ۷ درصد است. بلندى خاکریزها گاهى از ۲/۵ متر نیز بیشتر و عمق برش‌ها معمولاً کمتر از ۹ متر است. شیب طولى راه، عموماً از حداکثر مجاز کمتر است.
راه کوهستانى
راه از دامنه کوه، تپه‌هاى بلند و د‌ره‌هاى گود م ىگذرد و گاهى داراى برشهاى عمیق و پل‌هاى بزرگ یا خاکریزهاى بلند است. خط بزرگترین شیب زمین، دارای شیب بیش از ۷ درصد است. شیب طولى راه، در موردهاى متعدد و در طول هاى قابل ملاحظه، به حداکثر مجاز می‌رسد.
منبع: عمران سافت
دانستنیها