َنازک کاری ساختمان
پوشش نهایی که بر روی ساختار زیرین ساختمان قرار می‌گیرد و روکشی که در داخل ساختمان برابر چشم بیننده قرار می‌گیرد، نازک کاری خوانده می‌شود. مصالح نازک کاری آخرین مصالحی هستند که کف‌ها، دیوارها و سقف‌ها را پوشش می‌دهد.
تفاوت سفت کاری و نازک کاری
احداث ساختمان کلاً شامل دو قسمت سفت کاری و نازک کاری است.
- سفت کاری شامل عملیات پی کنی، ریختن بتن فونداسیون، کرسی چینی، تیر و ستون، بادبند، دیوار برشی، دیوارچینی و سقف است. عملیات سفت کاری مربوط به احداث بنای اصلی ساختمان و عملیات نازک کاری مربوط به تزئینات ساختمان می باشد.
- نازک کاری شامل تمامی عملیات اجرایی به جز سفت کاری بوده و شامل اندودکاری، عایق کاری، سنگ کاری، کاشی کاری، نقاشی، برقکاری، تاسیسات، نصب در و پنجره است.
تشریح کامل نکات اجرایی نازک کاری ساختمان
لایه‌های مختلف دیوار اتاق‌ها
- دیوار سازی (آجر كاری با آجر سفالی و ملات ماسه سیمان)
- شمشه گیری
- گچ و خاك
- سفید كار كشته كشی
- سنگ قرنیز
دیوار چینی
دیواری که از آجر فشاری یا با سنگ مخلوط یا با مصالح دیکر با ملات سیمان یا ماسه آهک یا ملات باتارد چیده شده است. نمای دیوار را میتوان از ابتدا با نما سازی خارجی پیوسته ساخته و به تدریج بالا برد به طوری که هر رگ آجر چینی قسمت جلوی کار آجر تراشیده گذارده و پشت آنرا از آجر فشاری یا مصالح دیگر می‌چینند. ضخامت و مقاومت هر دیوار بستگی به نوع کاربری آن دارد. که در این ساختمان بیشتر دیوار چینی‌ها به وسیله آجر لفتون و آجر فشاری انجام گرفته است.
شمشه گیری
پس از دیوار چینی با توجه اینكه دیوارهای خالی را به صورت سفالی (آجر چینی با آجر سفالی بدون شمشه ملات) می‌چینند، دقت این نوع دیوار چینی از لحاظ شاقول بودن و تراز بودن زیاد است. به وسیله شمشه گیری دیوار را در سطح قرار می‌دهند. بدین گونه است كه ابتدا با چشم بلندترین نقطه دیوار را معین می‌كنند (البته در سطح نما) و با گچ و ماله نقطه صافی را در آن محل ایجاد مینمایند و بعد این نقطه را با شاقول به پایین منتقل كرده و سطحی كوچكی نیز هم باد آن با گچ و خاك پایین دیوار ایجاد مینمایند آنگاه در گوشه دیگر دیوار نقطه را انتخاب كرده و باز با گچ وخاك نقطه صافی را در آن ایجاد مینمایند.
به این كار شمشه گیری می‌گویند و آنگاه بین این خطوط را با گچ و خاك پر كرده و بدین وسیله گچ و خاك كردن اطاق را تكمیل مینمایند. در مورد سیمان كاری هم همین كار را انجام می‌دهند ولی به جای گچ و خاك از ملات ماسه سیمان استفاده مینمایند.
گچ و خاك
خاك رس را الك كرده و با گچ مخلوط مینمایند. نسبت این مخلوط در اصطلاح بنائی به قدرت گچ و یا زودگیری آن بستگی دارد. هر قدر گچ زودگیرتر باشد به خاك بیشتری نیاز دارد و معمولاً نسبت تقریبی این مخلوط پنجاه درصد است.
علت مصرف خاك در گچ و خاك این است كه هم ملات ارزانتر تمام می‌شود و هم ملات دیرگیرتری بدست می‌دهد و پلاستیك تراز ملات گچ است.
سفید كاری با گچ
بعد از اتمام گچ و خاك و خشك شدن آن اقدام به سفید كاری می‌كنند.
كشته كشی
به علت زود گیر بودن گچ نمی‌توان سطح آن را پرداخت و صاف نمود. بدین علت بعد از سفید كاری و قبل از آنكه ملات گچ خشك شود، روی آن را یك ورقه كشته به ضخامت چند دهم میلیمتر می‌كشند و با ماله خوب پرداخت می‌كنند تا سطحی كاملاً صاف و آماده نقاشی به دست آید.
كشته ملات گچی است كه دیگر سخت نمیشود و آن را بدین طریق تهیه مینمایند كه ابتدا پودر گچ را از الك بسیار ریزی گذرانیده و آنگاه آن را مانند تهیه ملات گچ معمولی توی آب می‌پاشند و به وسیله هم زدن ملات با دست مانع سخت شدن آن می‌شوند. عمل همزدن را ۱۰ الی ۱۵ دقیقه ادامه داده تا گچ حداكثر ازدیاد حجم خود را بدست آورد.
این ملات كاملاً یكنواخت بوده و هرگز سخت نمیشود بلكه در اثر تبخیر سطحی خشك می‌شود. گچ ساختمانی به رنگ سفید بوده و روی آن را میتوان نقاشی نمود. به وسیله گچ روی دیوار و سقف ساختمان گل و بته و نقش‌های زیبای دیگری می‌سازند كه به این هنر به طور كلی گچ بری می‌گویند.
سنگ قرنیز
با توجه به این كه گچ در مقابل رطوبت مقا‌وم نبو‌ده و به سرعت فاسد می‌شود، برای جلوگیری از رسیدن رطوبت به دیوار گچ كاری شده در موقع شستن كف، دور اطاق‌ها را به ارتفاع ۱۰سانتیمتر یك سنگ پلاك كار می‌گذارند كه به آن اصطلاحاً قرنیز می‌گویند. برای قرنیز میتوان از سنگ‌های مختلفی مانند سنگ تراورتن، باغ ابریشم و یا سنگ مرمر و غیره استفاده نمود.
كف سازی نهایی
نوسازی در آن قسمت از ساختمان اجرا می‌شود كه سطح مفید سالن‌ها و اتاق‌ها و سرویس‌ها و انبارها و غیره را تشكیل می‌دهد. با توجه به محل، استفاده از كف سازی انواع مختلفی دارد مخصوصاً برای كف سازی واحدهای مسكونی، انواع مصالح لوكس و تزئینی از قبیل انواع موزاییك یا سنگ و كاشی‌های لعابی و‌انواع پاركت و یا كفپوش‌های دیگر موجود است.
موزائیك
در ایران موزائیك به قطعه سیمان گفته می‌شود كه به ابعاد ۱۰×۱۰ و ۲۰×۲۰ و ۲۵× ۲۵و ۳۰×و ۴۰× ۴۰و ۵۰×۵۰ یافت می‌شود و كف اطاق‌ها را با آن فرش می‌كنند. این قطعه را معمولاً در دو لایه آستر و رویه می‌ریزند و بعد آن را با دستگاه‌های مخصوص پرس می‌كنند و بعد چند روزی آن را در هوای آزاد گذاشته و آبپاشی مینمایند تا در مجاورت رطوبت سیمان سخت گشته و قابل استفاده شود.
آستر موزائیك را كم سیمان‌تر و رویه آن را پر سیمان‌تر می‌گیرند. قست رویه گاهی ساده و گاهی نقش دار تهیه می‌شود. انتخاب نوع موزائیك و طریقه نصب آن بر حسب كف پوش روی آن متفاوت است. چنانچه فرش موزائیك آخرین لایه كف سازی باشد موزائیك را از نوع مرغوبتر می‌نماید.
قیر و گونی سرویس‌ها
قیر و گونی سرویس‌ها بهتر است در دو مرحله دیوارها و کف انجام شود. معمولاً كاشی كاری سرویس‌ها را قبل از فرش كف انجام می‌دهند چنانچه قیر و گونی كف نیز همزمان با قیر و گونی دیوارها انجام شود در موقع كاشی كاری و عبور و مرور از روی كف، ناچار قیر و گونی آسیب دیده و سوراخ می‌شود و در نتیجه در موقع فرش كف دوباره این قیر و گونی با دو لایه گونی تجدید شود. در موقع قیر و گونی كف باید دقت شود تا حمل كف شور كاملاً آب بندی شده و در صورت امكان این قیر و گونی داخل لوله كف شور قرار گیرد كه در این صورت می‌باید لوله كف شور به اندازه كافی بزرگ باشد تا هم قیر وگونی و هم كف شور را در خود جا دهد.
فرش كف
برای عمل فرش کف ابتدا در گوشه‌های هر قسمت یک قطعه سنگ ساییه شده یا موزاییک یک اندازه به طوری که تراز روی چهار نقطه باشد قرار می‌دهند. سپس ریسمانی نازک و محکم به اضلاع بسته و خط گونیا ۹۰ درجه را به گوشه‌های انتقال می‌دهند. بعد ملات را کف آن پهن می‌کنند و کف را فرش مینمایند. البته ریسمان‌ها را به ترتیب جابه‌جا می‌کنند.
چنانچه كف دارای شیب باشد یعنی اگر در كف سرویس كف شور كار گذاشته باشد محل سرویس را باید با كفپوش‌هائی كه ابعاد آن كوچكتر باشد فرش نمائیم. این ابعاد بستگی به بزرگی و كوچكی سرویس دارد زیرا با قطعات بزرگ نمی‌توان شیب‌های لازم را در مكان‌های كوچك اجراء نمود. ولی چنانچه كف سرویس دارای شیب نباشد میتوان برای فرش آن از هر اندازه كف پوش استفاده نمود مانند سرامیك، موزائیك، سنگ، كاشی‌های مخصوص كف،.
نحوه اجرای خط گونیا
ابتدا از گوشه‌ها دو ریسمان عمود بر هم بسته و ۶۰ سانتیمتر به یک طرف نشان گذارده ضلع هم‌جوار ۸۰ سانیتمتر علامت گذاری کرده و در این حالت خط ارتباط بین این دو باید ۱۰۰ سانتیمتر کامل باشد که در مغایرت ریسمان را جابجا کرده تا نقطه ۱۰۰ سانتیمتری تکمیل شود که در این صورت زاویه ۹۰ درجه درست است.
كاشی و ملات آن
برای نصب كاشی ابتدا زیر كاشی را در كف به وسیله گچ یا ماسه تراز مینمایند و بعد كاشی را به حال تراز و شاقول نصب نموده و موقتاً با قطعه‌ای از گل رس تعادل آن را حفظ مینمایند بعد دوغ آب پر از سیمانی با ماسه نرم ساخته و آهسته آهسته پشت آن را در دو یا سه مرحله پر مینمایند.
اگر در یك مرحله پشت كاشی را با دوغاب سیمانی پر كنند ممكن است در اثر وزن دوغاب كاشی از جای خود كنده شده یا شاقول و تراز بودن خارج شود. پشت یك رج كاشی با دوغاب سیمان پر شد رج بعد را روی آن می‌گذراند و بعد از اتمام كار درزهای آن با ملاتی كه از لحاظ رنگ با كاشی هماهنگ باشد بند كشی مینمایند.
سقف كاذب
سقف كاذب سقفی است كه در زیر سقف اصلی ساختمان ساخته می‌شود و به سقف اصلی آویزان است. سقف كاذب را به علل مختلف می‌سازند مثلاً در ساختمان‌های بتنی كه ضخامت شاه تیرها و دال‌های روی آن متفاوت است و یا در محل ساختن خرپا كه به واسطه وجود دهانه‌های بزرگ ساخته می‌شود.
گاهی اوقات نیز برای سالن‌های سخنرانی و یا سینما و یا تئاتر كه احتیاج به نور و صدای مخصوص دارند اقدام به ایجاد سقف كاذبی كه نور و یا پخش صدای مورد لزوم را تأمین مینمایند. معمولاً از فاصله بین سقف كاذب و سقف اصلی كه ممكن است تا حدود ۸۰ سانتیمتر هم باشد لوله‌های آب گرم و آب سرد یا شوفاژ و همچنین كانال‌های حرارتی یا لوله‌های فاضلاب آب را عبور می‌دهند.
نما
رعایت نكات زیر در نما‌سازی الزامی است.
- نما باید با سطح زیر كار اتصال كافی داشته باشد تا هنگام بروز زلزله خطر جدا شدن و فرو ریختن آن وجود نداشته باشد.
- نما باید قابلیت تحمل شرایط اقلیمی خاص هر منطقه را داشته باشد.
- نما باید به گونه‌ای انتخاب و اجرا شود كه بروز اشكالاتی در آن (مانند ترك خوردگی) موجب آسیب دیدن سطح زیر كار بویژه اجزای سازه‌ای شود. از اجزای نمادهای مجزا قبل از تكمیل سطح زیر كار پرهیز شود .
- از به كار بردن قطعات سنگین در نما پرهیز شود.
عایقكاری رطوبتی
هنگام اجرای عایقكاری با قیر و گونی قیر اندود انجام می‌شود باید موارد زیر را رعایت شود.
- عایقكاری به هنگام بارندگی مجاز نیست.
- عایقكاری بر روی سطوح مرطوب مجاز نیست.
- عایقكاری جامد را تا هنگامی كه گرم و روانند باید مصرف كرد.
- دمای قیر های مورد مصرف نباید بیش از ۱۷۷+ درجه سلسیوس باشد.
- راه رفتن روی سطوح عایقكاری شده باید با احتیاط و با استفاده از كفش‌های بدون میخ انجام شود.
- مصرف میخ برای محكم كردن لایه‌های عایقكاری مجاز نیست.
- لایه‌های عایق باید از هر طرف ۱۰ سانتیمتر همپوشانی داشته و به قیر مناسب كاملاً به هم چسبانده شوند در همپوشانی لایه‌ها باید لایه‌های رویی در سمتی قرار گیرند كه مطابق شیب بندی انجام شده آب از روی آنها به سمت لایه ریزی سرازیر شود.
- هنگامی كه عایقكاری در بیش از یك لایه انجام می‌شود، لایه‌های متوالی عایق باید عمود بر هم قرار گیرند.
- سطوح عایقكاری شده باید پس از تكمیل لایه محافظی پوشانده شوند.
- عایقكاری با عایق‌های رطوبتی آماده، مطابق روش‌های توصیه شده توسط سازندگان انجام شود.
- ایجاد زیر سازی مناسب برای انجام عایقكاری ضروری است.
بازشوها و تقویت كننده‌های اطراف آنها
رعایت موارد زیر در مورد اندازه و محل بازشوها الزامی است:
- مجموع سطح بازشوها در هر دیوار بار بر از یك سوم سطح آن دیوار بیشتر نباشد.
- مجموع طول بازشوها در هر دیوار باربر از یك دوم طول دیوار بیشتر نباشد.
- فاصله اولین بازشوها در هر دیوار باربر از بر خارجی ساختمان (از انتهای دیوار) كمتر از ارتفاع بازشو به كمتر از ۷۵ سانتیمتر نباشد، مگر آنكه در طرفین باز شو كلاف قائم (از كف تا سقف) قرار داده شود.
- فاصله دو بازشو نباید از دو سوم ارتفاع كوچكترین بازشوی طرفین خود و همچنین از مجموع طول آن دو بازشو كمتر باشد. در غیر این صورت جزر بین دو باز شو جزئی از بازشو منظور می‌شود و نباید آن را به عنوان دیوار برابر به حساب آورد.
- نعل درگاه روی بازشوهای مجاور باید به صورت یكسره با دهانه ای برابر مجموع طول بازشوها به اضافه جزر بین آنها و رعایت نكات بند ۸۰-۱-۳-۶-۹ باشد.
- هیچ یك از ابعاد بازشوها از ۲/۵ متر بیشتر نباشد. در غیر این صورت باید طرفین بازشو را با تعبیه كلافهای قائم كه به كلافهای افقی متصل می‌شوند، تقویت شود.
نعل درگاه
برای نصب نعل درگاه‌ها رعایت شرایط زیر الزامی است.
- طول نشیمن نعل درگاه بر روی دیوار در هر طرف باید حداقل ۳۰ سانتیمتر باشد.
- در صورت استفاده از كلافهای قائم در اطراف بازشوها، نعل درگاه باید به نحو مناسبی به آنها متصل شود.
- عرض نعل درگاه باید مساوی ضخامت دیوار باشد.
منبع : عمران سافت
دانستنیها