پوشش‌های ضد حریق

پوشش‌های ضد حریق بر روی سازه‌ها، جهت جلوگیری از انهدام آنها در هنگام آتش سوزی استفاده می‌شود. ‌پوشش‌های ضد حریق در کل برای محافظت از سازه‌های فلزی و بتنی طراحی شده‌اند. هدف از کاربرد این پوشش‌ها آن است که، هنگام آتش سوزی در مقدار زمان معین، سازه به دمای تخریب (دمای بحرانی) نرسد. مدت زمان حافظت از سازه به ویژگی‌های آن از جمله نوع آلیاژ، شکل هندسی‌، نوع کاربری، نوع حریق احتمالی، فاصله از ایستگاه آتش نشانی و افراد در حال کار و خروج (فرار)  وابسته است. بررسی پوشش‌های مقاوم در برابر حریق، مستلزم دانش کامل در مورد آتش و اثرات دقیق آن بر روی سازه‌ها است.

عوامل موثر در مورد انواع پوشش‌های ضد حریق ‌

• قابلیت اشتعال
• میزان انتشار حریق در سطح‌
• طول زمان مشارکت در اشتعال حریق

حفاظت در برابر حریق

موادی که در برابر انواع حریق مقاومند شامل موادی هستند که انرژی را جذب می‌نمایند‌. مواد عایق و پوشش‌های منبسط شونده از جمله این مواد هستند. یک طرح حفاظت از ساختمان در برابر حریق عمدتاً جهت حفظ دارایی، جان ساکنین و مقاومت بنا تا زمانی طولانی‌تر، از اهمیت خاصی برخوردار است.‌ این کار برای نیل به اهداف زیر انجام می‌شود.

• محافظت مالی‌، به وسیله اجزای سازه‌ای مقاوم در برابر آتش و ایجاد مدت زمان مقاومت بیشتر جهت جلوگیری از ریزش ساختار و نتیجتاً محدود‌ ساختن آتش‌.
• ایمنی جانی‌، از طریق محدود ساختن دود و کاهش آسیب به افراد همراه، با در نظر گرفتن محل‌هایی درون ساختمان که ساکنین بتوانند از آن به عنوان پناهگاه استفاده کنند.
• ایجاد زمان لازم جهت رسیدن نیروهای امدادی و آتش نشانی به محل.
• جلوگیری از گسترش و پیشروی حریق به ساختمان‌های مجاور‌ با وسایل موجود، و نهایتاً جلوگیری از آغاز یک حریق بزرگتر‌.
• محافظت از ساختمان‌ها و صنایع در برابر حریق را می‌توان به دو روش فعال (Active) و غیرفعال(Passive) ‌تقسیم بندی كرد. ‌روش‌های فعال و‌ غیرفعال تكمیل كننده یكدیگر در هنگام آتش‌سوزی هستند.

سیستم محافظت فعال‌

آن دسته از وسایل حفاظتی و سیستم‌های نصب شده‌ای‌ که در هنگام آتش سوزی فعال می‌شوند.‌ متعاقب ارسال یک پیام هشدار دهنده توسط شبکه‌های تشخیص و اعلام حریق، توسط افراد یا سیستم‌های خودکار وارد عمل شده و از گسترش حریق جلوگیری می‌کنند‌. مانند سیستم‌های اعلام حریق یا سیستم‌های خودكار اطفاء حریق‌، fire box  و تجهیزات اطفاء دستی‌.

صرف نظر از وجود یا عدم وجود شبکه‌های تشخیص و اعلام حریق (محافظت فعال) که ساکنان را به مقابله با آتش فرا می‌خواند‌، طراحی ساختمانن باید طوری باشد که حریق را محدود و محصور نماید‌. این نوع حفاظت به حفاظت غیر فعال موسوم است.

سیستم محافظت غیرفعال‌

این نوع محافظت در حقیقت‌، سازه ساختمان‌، بخش‌های فرعی و پوشش آن را مورد توجه قرار می‌دهد.‌ این حفاظت بهترین ابزار محافظتی در کل عمر یک سازه است. از جمله محافظت‌های غیر فعال ‌شامل Duct Fire‌ ،‌Fire Barrier ‌،‌Fire stop ،‌Fire  Protection هستند. مکانیزم محافظت غیر فعال قاب سازه‌ای (Passive Fire Protection)، که توسط استفاده از مواد مقاوم در برابر حریق صورت می‌گیرند. به صورت بالقوه مقاوم‌اند و در هنگام حادثه با توجه به ضخامت، زمان محافظت بیشتری در مقابل حریق به ساختمان‌ می‌دهند. این تدابیر محافظتی را می‌توان تحت سه عنوان طبقه بندی کرد.

• محافظت سازه‌ای
• فضا بندی
• محافظت پوششی

اجرای پوشش‌های ضد حریق بر روی سازه‌ها به منظور پیشگیری از تخریب آنها در هنگام آتش‌سوزی و به دست آوردن زمان بیشتر جهت ارائه خدماتت آتش‌نشانی است.

انواع پوشش‌های ضد حریق موجود در دنیا جهت محافظت ساختمان‌ها

وظیفه اصلی پوشش‌های ضد حریق ، جلوگیری یا به‌ تاخیر انداختن توسعه حریق و کاهش خسارات جانبی و مالی است.

پوشش‌های ضد حریق معدنی

پوشش‌های ضد حریق معدنی دارای گرانول‌های منبسط شده همچون ورمیکولیت و پرلیت به همراه چسباننده‌های هیدرولیک مثل گچ هستند.‌ ‌این پوشش‌ها را می‌توان در سطوح داخلی و خارجی ساختمان‌ها و سازه‌های فلزی اعمال نمود. ‌قابلیت حفاظت سازه را در برابر حریق تا ۳ و حتی ۴ ساعت و پایداری تا دمای ۱۰۰۰ درجه سانتیگراد را حفظ نمود.

‌با استفاده از این‌ مواد در ضخامت ۵-۲ سانتی‌متر دیگر نیازی به‌ خاک گچ و گچ سفید کاری نیست.‌ همچنین‌ رنگبری کمتری دارند.

‌‌رنگ‌های منبسط شونده

‌این پوشش‌ها معمولاً دارای چهار نوع ترکیب هستند. یک ترکیب پلی هیدرولیک به منظور تولید کربن، یک عامل آب زدایی، عامل اسفنجی کننده یا تولید گاز و یک رزین که چسباننده رنگ است. این پوشش‌ها با ضخامت حداکثر ۶ میلمتر اجرا می‌شوند.‌ این مواد هنگامی که در معرض حرارت قرار می‌گیرند سازه را تا ۲ ساعت در برابر حریق حفاظت می‌نمایند. ‌به علت وقوع یک سری واکنش‌های شیمیایی، گازهای خنک کننده‌ای آزاد نموده و با حرارت مقابله می‌نماید. و در ضمن یک لایه عایق زغالی تولید می‌کنند که این ضخامت تا چند برابر مقدار اولیه پوشش می‌شود. از این پوشش‌ها به منظور حفاظت از سازه‌ای فلزی و سطوح داخلی ساختمان‌ یا نمایان استفاده می‌شود.

‌مزایا‌

• ضخامت بسیار پایین
• ظاهر دکوراتیو و زیبا

معایب 

• در اثر تابش آفتاب و تحت تاثیر اشعه ماورائ بنفش و یا مواد شیمیایی تغییراتی در آن ایجاد می‌شود.
• به علت جدید بودن این مواد رنگ‌ها دارای گارانتی نهایتا ۲۰ ساله هستند.
• احتمال انجام نشدن این مکانیزم در دراز مدت همواره وجود دارد.
• برخی از انواع این رنگ‌ها در هنگام حریق گاز‌های سمی ایجاد می‌کند که کاربرد آن‌ها در محیط‌های بسته غیر ممکن است.

بردها و پنل‌های ضد حریق

‌این مواد فضای کمی اشغال می‌کنند. از مقاومت بالایی برخوردار هستند و امکان Finishing ‌زیبا را به اجرا می‌دهند. جنس این مواد از کلسیم سیلیکات بوده و در مقابل رطوبت مقاوم هستند.

معایب

• این مواد بر روی تیر‌ها قابلیت اجرا ندارند.
• قابلیت Seal‌ کردن در Joint‌ها‌ را ندارند و لذا در این موارد عایق سازی را انجام نمی‌دهند.
• در اجرای این مواد ترمیم و ساپورت گیری راحت نیست.

پوشش‌های ضد حریق بر پایه مواد معدنی نسوز

این پوشش‌های غالباً از مواد معدنی سبک و مقاوم در برابر آتش مانند ورمیکولیت، دولومیت، پرلیت و … ساخته می‌شوند. لذا اکثر این نوع پوشش‌ها را با این نام‌ها می‌شناسند. این پوشش‌ها به دلیل مقاومت حرارتی بالا و ضریب رسانش گرمایی بسیار پایین، به شدت روند انتقال حرارت را کاهش می‌دهند.‌ دارای زمان تاخیر بین ۱ تا ۴ ساعت در برابر حریق هستند. ‌این زمان، فرصت کافی را برای اطفای حریق توسط نیروهای آتش نشان ضمن حفظ سازه از تخریب، فراهم می‌سازد.

این پوشش‌ها تا ضخامت‌های مختلف ۱۱ سانتیمتر بوسیله پاشش مستقیم روی سطوح اجرا می‌شوند. ‌در ضخامت‌های بیش از ۱۱ سانتیمتر ازز توری‌های فلزی گالوانیزه به عنوان تقویت کننده پوشش استفاده می‌شوند. انواعی از پوشش‌ها که تا‌کنون به بازار مصرف ارائه شده، به قرار زیر است.

• پوشش‌های ضد حریق معدنی بر پایه ورمیکولیت
• پوشش‌های ضد حریق معدنی بر پایه گچ
• سیستم‌های (Board)
• عایق‌های صوتی (Acoustic)
• سیستم‌های (Fire Stop)

پوشش‌های ضد حریق پایه آبی حجیم شونده

این پوشش پایه آبی جهت حفاظت ساختارهای فولادی در برابر حریق بکار می‌رود. ‌استفاده از آن برای محیط‌های داخلی و مکان‌هایی که استفاده از محصولات پایه حلالی امکان پذیر نیست (‌برای مثال بیمارستان‌ها و سایر مکان‌های سربسته‌) پیشنهاد می‌شود. این نوع پوشش به هنگام قرار گرفتن در معرض حریق پف كرده و یک ساختار فوم فشرده به ضخامت تقریبـی ۲ سانتیمتـر روی سطـح ایجاد می‌كند. ‌علاوه بر این از خود گازهای سمی و بودار متصاعد نمی‌کنند. به عنوان یک لایه عایق عمل نموده و مانع از انتقال حرارت به سطح فولاد می‌شوند. ‌

پوشش‌های ضد حریق پایه حلالی حجیم شونده

این محصول پایه حلالی بوده و برای حفاظت سازه‌های فولادی در برابر حریق بکار می‌رود. ‌مناسب جهت محیط‌های داخلی و خارجی ساختمان است. این پوشش به هنگام قرار گرفتن در برابر حریق، پف نموده و یک فوم فشرده ضخیم روی سطح ایجاد می‌نماید. فوم ایجاد شده به عنوان یک لایه عایق عمل نموده و مانع از انتقال حرارت به سطح فولاد می‌شود.

تینر ضد حریق پایه حلالی

تینر ضد حریق پایه حلالی، جهت رقیق سازی رنگ‌های ضد حریق به منظور رسیدن به ویسكوزیته مناسب برای اعمال رنگ به كار می‌رود. همچنین این تینر برای شستشوی ابزار رنگ‌آمیزی و اسپری نیز قابل استفاده است.

فوم مقاوم در برابر آتش سیلیکونی

این محصول یک فوم سیلیکونی آتش‌بند و دودبند است.‌ خاصیت الاستیک داشته و عموماً در کارتریج‌های ۳۱۰ میلی لیتری به بازار عرضه می‌شود‌. بصورت بتونه در محل درزها کشیده‌ و باعث می‌شود دود و حریق از این فضاها به دیگر نقاط سرایت ننماید. مقاوم در برابر حـرکتهای موجود در مقطع درز است. نصـب آن آسـان ‌بوده و بدون هر گونه آفتی است. ‌عاری از هالوژن و دارای چسبندگی خوب با مصالح ساختمانی و بتن است.

درز گیر‌های مقاوم در برابر حریق (Profiles Fire)

منافذ در و دیوار و شیشه‌های پنجره و دیگر منافذ موجود در ساختمان، عوامل انتقال دود و گازهای سمی در حین حریق هستند. درز‌گیر‌های مقاوم در برابر حریق در انواع مختلف طراحی شده و راهکار مناسبی جهت درز گیری عوامل فوق هستند. با کاربرد این محصو‌لات می‌توان به طور صد در صد از انتقال گاز‌های سمی، دود و همین طور گسترش حریق به نقاط دیگر ساختمان جلوگیری کرد.

Pyrofoam درز گیر‌های نواری شکلی هستند که به دلیل انعطاف پذیری و حالت ‌لاستیکی آن علاوه بر خاصیت ضد حریق‌، برای جذب لرزش ساختمان مناسب‌ و از طرفی عایق رطوبت نیز هستند. همچنین از آنها می‌توان برای پوشش سوراخ‌ها و بازشو‌ها در فضای ساختمان استفاده کرد. این محصول در اندازه‌ها و ضخامت‌های متفاوت با قدرت چسبندگی بالا و نصب آسان موجود است.

چسب‌های ضد حریق

این محصول یک پر کننده انبساطی است.‌ بسیار ساده و سریع می‌توان منافذ بسیار ریز را توسط تزریق با افشانه مخصوص پر کرد. ‌علاوه بر خاصیت ضد حریق یک سطح صاف و منظم ایجاد می‌کند.

آتش بندها، غلاف آتش بند (Collar Fire)

این غلاف اطراف مجراهای دوار و مستطیلی منظم را می‌‌پوشاند.‌ در اثر حرارت، مواد ضد حریق به کار رفته در آن منبسط شده و تمامی منافذ را به صورت کامل می‌پوشاند‌. این محصول بسیار مناسب برای کانال‌های مکش هوا و ذرات گرد و غبار است. همچنین بدون نیاز به ابزار خاص جهت نصب و برش بوده و قابل تنظیم برای اندازه‌های مختلف لوله و کاندوئیت است. این محصول به مدت ۳۰ دقیقه تا ۴ ساعت مستقل از قطر لوله‌ها، در برابر حریق مقاومت خواهد داشت.

پنجره‌های آتش بند (Block Fire)

این محصول برای نصب روی دریچه‌های که به منظور ایجاد جریان هوا بر روی در و دیوارها تعبیه شده‌، بسیار مناسب است‌. در اثر آتش سوزی این دریچه‌ها محل خروج دود و گازهای سمی و همچنین گسترش حریق خواهد بود. بهترین راه حل جهت بستن این منافذ، نصب block Fire در اشکال مختلف بر روی این دریچه‌ها‌ست.‌ در اثر حرارت مواد ضد حریق بکار رفته در آن منبسط شده و تمامی منافذ را می‌پوشاند و در نتیجه مانع خروج گازها و حرارت‌خواهد شد.

بالش آتش بند (Pillows  Resistant Fire)

این محصول از کیسه‌هایی با سایزهای متفاوت جهت پر کردن بلند مدت یا کوتاه مدت Opening ‌های ایجاد شده در اثر عبور کابل‌ها در ساختمان بسیار مناسب است.‌ امکان افزایش و کاهش کابل به مجموعه وجود دارد.‌ نصب آن آسان و بدون نیاز به ابزار است‌. مواد موجود در کیسه‌ها در اثر حرارت منبسط شده و مانع انتقال حرارت، دود و گازهای سمی از نقطه A به B می‌شود.

دریچه‌های ضد دود

این محصول جهت بستن Opening ها و کانال‌های خروج و ورود هوا بسیار مناسب است‌. دریچه‌ها‌ی ضد دود با دریافت سیگنال از سیستم اعلام حریق بدون تاخیر بسته شده و از خروج گازهای اطفاء کننده ‌یا گازهای حاصل از حریق جلوگیری می‌کند. Pyrosome نوع خاصی از این محصول است که علاوه بر خاصیت ضد دود از انتقال صدا نیز جلوگیری می‌کند. ‌برای سینما‌، مدارس و سالن‌های نوازندگی و بیمارستان‌ها استفاده از آنها پیشنهاد می‌شود.

‌پوشش‌های Intumescent) HCA)

پوشش‌های که در اثر حرارت افزایش حجم داده و از ۳۰ تا ۱۲۰ دقیقه در برابر حریق مقاوم هستند. این پوشش‌ها در شرایط مختلف آب و هوایی قابل استفاده بوده است. بهترین راه کار جهت محافظت از سازه‌های فلزی (Expose) هستند. همچنین ضخامت نازک این پوشش‌ها باعث صرفه جویی در هزینه و منابع انسانی می‌شود.

ملات ضد حریق (Mortar Spray)

‌‌استفاده از این پوشش‌ها روشی مناسب و مقرون به صرفه جهت محافظت از سازه‌های فلزی و بتنی است. مخصوصاً بخش‌هایی که در معرض دید بوده یا در پارکینگ‌ها قرار دارند. این پوشش‌ها از ۳۰ دقیقه تا چهار ساعت در مقابل حرارت مقاومت می‌کنند و از تغییر فرم اسکلت فلزی که در اثر حرارت بالای حریق اتفاق می‌افتد جلوگیری می‌کند.

منبع : عمران سافت