ماشین آلات راهسازی

ایمنی در عملیات ساختمانی و راهسازی

مساله ایمنی در عملیات ساختمانی و راهسازی از مهمترین مسایل است. به کار بردن اصول ایمنی، برای جلوگیری از اتلاف جان کارگران و معلولیت آنها و جلوگیری از وقفه‌های ناشی از وقوع اتفاقات مزبور در جریان کار است. در بسیاری از کشورها، عملکرد‌ غیر مسئولانه‌ی شرکت‌ها در مورد مسایل ایمنی، باعث بالا رفتن حق بیمه و پرداخت‌ جرایم می‌شود.

قوانین ایمنی بعضی از کشورها در مورد کار با ماشین آلات راهسازی و ساختمانی مقررات نسبتاً سختی وضع نموده است. به موجب این مقررات، بایستی حتماً حفاظی برای قسمت‌های متحرك ماشین در نظر گرفته شود. کمربند ایمنی، بهبود و تکمیل سیستم ترمزها، تعبیه میله‌های حفاظ سقف، حد مجاز مقدار صدای تولید شده در اتاقک راننده‌، از مقررات و محدودیت‌هایی است که قوانین و مقررات آمریکا برای کار با ماشین‌های راهسازی و ساختمانی قایل شده‌اند.

ماشین آلات راهسازی

طبقه بندی ماشین آلات راهسازی و ساختمانی

اصولاً ماشین آلاتی که در کارگاه مورد استفاده قرار می‌گیرند به شرح زیر است.

  • ماشین آلات سنگین مانند‌ لودر، بولدوزر، گریدر، اسکریپر، غلتک، غلتک‌های استاتیکی و دینامیکی، بیل مکانیکی.
  • ماشین آلات نیمه سنگین مانند‌ کمپرسی، آبپاش، جرثقیل کامیونی، تراك میکسر، پمپ بتن فینشر.
  • ماشین آلات سبک مانند‌ لندرور، پیکان و غیره
  • سایر ماشین آلات کارگاهی (ماشین‌های متفرقه) مانند‌ ویبراتور، دستگاه بتن بتونیر، موتور جوش، تسمه نقاله، سنگین شکن، ماسه شور و
    شن شور، ماسه ساز و غیره.

انواع ماشین آلات و کاربرد آنها

تراکتورها و بولدوزرها

تراکتور از مهمترین ماشین آلات راهسازی و ساختمان سازی بوده که دارای کاربردهای متعددی است. هدف اولیه تراکتور به جلو راندن‌ یا کشیدن اقسام بارها است. بر روی تراکتور انواع لوازم مکانیکی را می‌توان نصب کرد. لوازمی از قبیل‌ بیل‌های مکانیکی، ریپرها، انواع تیغه‌ها، دکل‌های لوله گذار جانبی، کج بیل‌ها، نهرکن‌ها وغیره. به علاوه از تراکتور استفاده‌های دیگری هم می‌کنند نظیر کشیدن اسکریپر، واگن و غیره. تراکتورها از موتورهای دیزل که معمولاً توربو شارژ هستند، نیرومیگیرند و در انواع استاندارد و دنده اتوماتیک موجود هستند. همچنین کنترل آنها به صورت کنترل هیدورلیک و دنده اتوماتیک است. تراکتورها بر دو نوع کلی چرخ زنجیری و چرخ لاستیکی هستند.

انواع تراکتورها

تراکتورھای چرخ زنجیری

تراکتورهای چرخ زنجیری انواع مختلفی دارد. این تراکتورها معمولاً برحسب اندازه وزن و قدرت طبقه بندی می‌شوند. در بسیاری از پروژه‌ها مقدار وزن تراکتور چرخ زنجیری مهم است زیرا مقدار حداکثر نیروی کششی که یک دستگاه تراکتور می‌تواند به وجود آورد بدون توجه به قدرت تولیدی موتورآن به حاصل ضرب مقدار وزن در ضریت کشش سطح جاده‌ای که روی آن کار می‌کنند محدود است. وجود زنجیره‌ها باعث می‌شود که تراکتور بتواند در زمین‌های با مقاومت فشاری کم و قدرت کششی مناسب فعالیت داشته باشد.

تراکتور چرخ لاستیکی

تراکتور چرخ لاستیکی از این جهت ساخته شده که سرعت بیشتری در کشیدن و هل دادن اسکریپرها و کارهای نظیر آن داشته باشد. این نوع ماشین‌ها در انواع دوچرخ و چهارچرخ وجود دارد. نوع دوچرخ آن حتماً باید با یک ماشین دیگر نظیر اسکریپر کار کند تا بتواند تعادل خود را حفظ کند. نوع چهارچرخ آن در دو نوع یک دیفرانسیل و دو دیفرانسیل موجود است. با این همه آسیب پذیری لاستیک‌های این ماشین‌ها در موقع کار در زمین‌های دارای سنگ‌های تیز که باعث بریده شدن لاستیک می‌شود. استفاده از آن را در این نوع زمین‌ها محدود می‌کند. البته زنجیرها‌ی سیمی مخصوص جهت حفاظت لاستیک‌ها وجود دارد که می‌توان بر ازدیاد اصطحکاک لاستیک‌ها با سطح زمین آنها را بکار برد.

‌بولدوزرها

اصولاً تراکتور وسیله‌ای‌ برای هل دادن و کشیدن اسکریپرها، واگن‌ها، غلتک‌ها است. اگر به ابتدای این وسیله یک تیغه نسبتاً بزگ برای حمل مواد وصل شود و این تیغه ثابت باشد ماشین حاصله بولدوزر نامیده می‌شود. یک تیغه متحرك باشد به آن آنگلدوزر گویند. در انگلدوزر، زاویه چرخش در صفحه قائم حدود ۳۰ الی ۴۰ درجه است. همچنین به بولدوزر چرخ لاستیکی مفصل دار و کمرشکن نیز گویند که این مفصل باعث زیاد شدن قدرت مانور ماشین می‌شود. ‌

‌کاربرد بولدوزرها  ‌

  • تسطیح زمین و پاک سازی آن از بوته‌ها و کنده‌های درخت
  • ایجاد راه‌های اولیه در کوهستان‌های و زمین‌های سنگ لاخی
  • جابجا کردن توده خاك به صورت فشاردادن در حجم‌های زیاد
  • کمک به هل دادن اسکریپرها
  • پخش کردن خاك در خاکریزها
  • پشته کردن خاك در کنار نهرهای ایجاد شده
  • تسطیح و پاك سازی بقایای مانده از عملیات ساختمانی
  • نگهداری راه‌های موقت خاکی
  • پاك سازی گودال‌های کف معادن

بیل‌های مکانیکی

بیل‌های مکانیکی از اولین ماشین آلات مدرن ساختمانی است که در عملیات خاکی بکار رفته است. بیل‌های مکانیکی عمدتاً برای گود برداری در خاك و بار کردن آن با کامیون یا تریلی و یا تسمه نقاله‌ها بکار می‌رود. انواع پرقدرت، آن قادر به گودبرداری در تمام انواع خاک‌ها بجز صخره سنگ‌ها، بدون تخریب اولیه هستند.

انواع بیل‌های مکانیکی

بیل مکانیکی با جام معکوس

به این بیل اسامی متعددی‌ از قبیل ‌کج بیل، بیل پشت خم و بیل کششی داده می‌شود. این بیل‌ها در دو نوع مکانیکی و هیدرولیکی هستند و برای حفاری مناسبند.

بیل مکانیکی با سیستم کابلی

این بیل مکانیکی عبارت است از اطاقک گردانی که سوار بر چرخ‌ها بوده ودر انتهای جلویی آن بیل متصل شده است. این بیل در دو نوع مکانیکی و هیدرولیکی هستند.

بیل کششی (دراگلاین)

بیل کششی دراگلاین از یک اطاقک فرمان، جرثقیل، جام بیل کششی و کابل‌های لازم جهت کنترل قسمت‌های مختلف تشکیل شده است. بیل کششی قادر است در سطوح خیلی بالاتر و خیلی پایینتر از سطح اتکاء خود‌ و در انواع زمین‌ها مورد استفاده قرار ‌گیرد. بازوی طویل آن برای حفاری و تخلیه مواد کنده شده مفید بوده و زمان سیکل کار کوتاه، از محاسن این ماشین است.

جرثقیل

جرثقیل تشکیل شده از اطاق فرمان و یک تیر بلند مشبک و قلب جرثقیل، معمولاً برای باند کردن اجسام سنگین و حرکت دادن آنها بکار می‌رود. با اتصال دستگاه‌های مختلف به انتهای تیر مشبک بلند جرثقیل، می‌توان از استفاده‌های دیگری نمود. جرثقیل‌ها هم بر دو نوع مکانیکی و هیدرولیکی هستند. که امروزه بیشتر هیدرولیکی هستند.

اسکریپر

اسکریپر ماشینی است که عمل بارگیری، حمل و تخلیه مواد خاکی در مسافت‌های متوسط و زیاد را به تنهایی انجام می‌دهد. اسکریپر از سه قسمت اصلی تشکیل شده است.

قسمت بارگیر (جام‌) دیوار جلویی قسمت بارگیر و دیواره عقب جام یا دیواره تخلیه قسمت جام که معمولاً سرباز است، دارای یک تیغه برنده قابل تعویض در قسمت پایین است. این تیغه در حین بارگیری به داخل خاك نفوذ می‌کند و با برش خاك آنرا به داخل جام هدایت می‌کند‌. این قسمت قابل حرکت بوده و می‌تواند پایین و بالا برود. در اسکریپرها‌ی دارای بالابر قسمت بالابر جانشین دیواره جلویی جام می‌شود. دیواره عقب جام یا دیواره تخلیه قابلیت حرکت به عقب و جلو را دارد که با هل دادن خاك به تخلیه بار کمک می‌کند.

لودر

اصولاً لودر یا بیل بار کن یکی از مهمترین ماشین آلات ساختمانی است که در انواع مختلفی طراحی و ساخته می‌شود. این ماشین از نظر شکل به صورت (Overhead loader) و اورهد لودر (Arm loader) تقسیم بندی می‌شود.‌ از نظر ظاهری، به لودر معمولی، لودر معدن نیز می‌گویند.‌ ‌

همچنین لودر دارای جام‌های مختلفی از قبیل‌ جام‌های معمولی، جام سنگ گیر، جام کنده گیر، جام پوشال گیر، جام مواد سبک دانه و جام همه کاره است. هر کدام برای کار مشخص ساخته شده‌اند. همچنین دو نوع جام یکپارچه و چند پارچه وجود دارد که نوع چند پارچه آن دارای انعطاف پذیری بیشتری است. ‌این نوع، جهت خاک برداری قائم‌ مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین نوع دیگری از جام وجود دارد که می‌تواند عمل تخلیه را از پهلو انجام دهد.

کامیون

کامیون معمولترین روش برای حمل و نقل مواد خاکی است و با انعطاف پذیری زیاد بین پروژه‌ها سفر می‌کند.‌‌ نوع کمپرسی آن، مخصوص حرکت در جاده و خارج جاده است. انواع مخصوص خارج از جاده دارای ابعاد بزرگتر و ظرفیت‌های چند صد تنی است. اصولاً تریلی‌های مخصوص حمل خاک از واگن مخصوص حمل خاک به علاوه یک تراکتور یا کامیون تشکیل می‌شود. مواد حاصل حمل شده در آنها، اصولاً از عقب یا کف یا از پهلو تخلیه شده‌ کاربرد دارد. مانند پهن کردن شن در لایه‌های اساس و زیر اساس. میزان بار کامیون یا بار مجاز کامیون به مسائل زیر بستگی دارد.

  • ظرفیت افقی خاک
  • ظرفیت کود شده خاک
  • ظرفیت اندازه‌گیری شده در کارخانه ساخت ماشین

باید به اندازه ماشین‌ها، بار‌گیری انجام شود تا از فرسودگی و قدرت مانورشان کاسته نشود. در ضمن می‌توان با اضافه کردن تخته‌هایی در بالا ظرفیت
باربند را اضافه کرد.

گریدر

گریدر موتور دار اصولاً برای تنظیم شیب، شکل دادن شیب‌ها و تسطیح دامنه خاکریزها و خاک برداری‌ها، کندن جوی، مخلوط کردن، پراکندن مخلوط خاك و مواد قیری به کار می‌رود. از این ماشین در راهسازی و عملیات ساختمان نیز استفاده می‌شود. همچنین برای برف روبی و برداشتن لایه‌های سست سطح زمین (پاکسازی زمین) کاربرد دارد. در ضمن با دقت در عملیات گریدر می‌توان مقدار قابل ملاحظه‌ای از هزینه پروژه‌ها را کم کرد. اصولاً عمل خاکبرداری از قسمت‌های بلند و خاکریزی در گودال‌ها را عمل بالانس (تعادل) گویند و شکل بندی و تنظیم نهایی هر لایه از راه راه عملیات اصلاح گویند.

‌غلتک‌ها

اصولاً غلتک‌ها وسیله‌ای برای متراکم کردن مصالح خاکی و سنگی هستند. از چهار پارامتر وزن استاتیکی، ضربه، ارتعاش و کنترل برای کوبیدن خاک استفاده می‌کنند.‌ وجود این پارامترها بستگی به نوع غلتک دارد. تمام ماشین آلات متراکم کننده وزن استاتیکی دارند. بهترین ماشین برای تراکم‌ خاک، ماشینی است که از تغییر محل جانبی خاک در اثر تراکم جلوگیری می‌کند. ‌تغییر حرکت جانبی را به صورت تغییر حرکت عمودی در بیاورد. نیروهای ضربه و ارتعاش دارای شکل نیرویی مشخص و مثل هم هستند و فقط فرق آنها در تعداد تواتر آنهاست که در ضربه، تعداد تواتر ۱۰ ضربه در ثانیه و در ارتعاش تعداد تواتر ۸۰ ضربه در ثانیه است. همچنین پارامتر ارتعاش در مورد خاک‌های غیر چسبنده از تأثیر بسیار زیادی برخوردار است.

انواع غلتک‌ها

  • پاچه بزی یا زایده‌دار
  • با چرخ فولادی صاف
  • غلتک پنوماتی
  • غلتک‌های لرزنده

منبع : عمران سافت


 سایت تخصصی  مهندسی  و کنترل  ساختمان


از انتشار مطالب و فایلهای این سایت با ذکر منبع استقبال میکنیم