ضوابط حفاظت ساختمان در برابر حریق
ضوابط حفاظت ساختمان در برابر حریق با دو هدف مهم و اساسی، نجات جان افراد ساكن در ساختمان و انجـام اقـدامات حفـاظتی جهت جلوگیری از گسترش حریق، توسط تجهیزات ایمنی است.
ضوابط مربوط به فاصله ساختمانها از یكدیگر با توجه به نوع كاربری
- جایگاههای سوخت از قبیل عرضه بنزین و گاز محل استقرار مخازن، حداقل هفت متر فاصله از پلاكهای مجاور و معبر عمومی داشته باشند. ابعاد پلاك جایگاه با توجه به این موارد در نظر گرفته شود.
- عدم احداث ساختمانها با كاربری سینما، سالن اجتماعات، مدارس، مساجد و اماكن پرجمعیت از این قبیل در مجاورت جایگاههای سوخت.
- پلاكهای مجاور در جایگاههای سوخت تا ارتفاع دو طبقه روی پیلوت بلامانع بوده و به ازای هر طبقه افزایش ارتفاع، نسبت به دو طبقه روی پیلوت بلامانع است.
- به ازای هر طبقه افزایش ارتفاع نسبت به دو طبقه روی پیلوت، عقب نشینی سه متر در ضلع مجاورت جایگاه سوخت رعایت شود.
- دیوار مجاور جایگاه، بدون هیچگونه روزنه و داكت با جبهه باز، به طرف جایگاه سوخت و تأمین ایستائی بر حسب تحمل فشار ۷كیلوگرم بر سانتیمتر مربع ( ۷ اتمسفر فشار ناشی از انفجار گاز مواد نفتی) در نظر گرفته شود.
ضوابط مربوط به مسیر و دستگاه پله اضطراری
- در ساختمانهای با حداكثر ارتفاع ساختمان، ۳۰ متر یا ۹ طبقه روی پیلوت، دستگاه پله اصلی به عنوان دستگاه پله اضطراری مد نظر قرار میگیرد. به نحوی كه دستگاه پله از ایستگاه مشترك ورودی واحدها و آسانسور در طبقات كاملاً جداسازی شود.
- در ارتفاع بیش از ۳۰ متر یا بیشتر از ۹ طبقه روی پیلوت، ضروری است دو دستگاه پله به نحوی در نظر گرفته شود كه در طبقات به یكدیگر راه داشته باشند.
- ساختمانهای با ۳ طبقه روی پیلوت و هر طبقه شامل ۸ واحد، ساختمانهای با ۴ طبقه روی پیلوت و هر طبقه شامل ۶ واحد و ساختمانهای با ۵ طبقه روی پیلوت و هر طبقه شامل ۳ واحد و ساختمانهای ۶ طبقه روی پیلوت و بیشتر، حتی با یك واحد در هر طبقه مشمول بند ۱ میشوند.
- برای ساختمانهای خاص طبق نظر كارشناس سازمان آتش نشانی.
- در ضمن دستگاه پله اضطراری علاوه بر دستگاه پله اصلی، برای سالن اجتماعات با ظرفیت بیش از یك صد نفر، سینماها، بیمارستانها، هتلها، … ضروری است.
- در یك ساختمان با كاربری مختلف (مسكونی، تجاری، دفتر كار) ضروری است از نظر ایمنی، دستگاه پله مسكونی مستقل از دستگاه پله كاربریهای دیگر در نظر گرفته شود.
- راه دسترسی به انبار تجاری واقع در زیرزمین، از انتهای انباری غیر مجاز بوده و مقتضی است از داخل واحد تجاری با فاصله حداكثر ۱/۲ متر از معبر عمومی و ترجیحاً بطور مستقل از برگذر در نظر گرفته شود.
ضوابط مربوط به آسانسور
- آسانسور خارج از مركز دستگاه پله طراحی شود.
- چاه آسانسور تا روی فوندانسیون ساختمان امتداد یابد یا در صورت قرار داشتن فضای آزاد زیر چاهك آسانسور یك ستون زیر ضربه گیرهای چاهك با تأمین ایستائی پنج هزار نیوتن بر متر مربع در نظر گرفته شود.
- ابعاد مفید چاه آسانسور حداقل ۱۵۰×۱۵۰ سانتیمتر است.
- در چاه آسانسور داخل موتور خانه تأسیسات قرار نگیرد.
- در نظر گرفتن اطاق مستقل برای موتورخانه آسانسور، دریچه به ابعاد حداقل ۸۰×۶۰ سانتیمتر زیر كف مو تور خانه روی دیوار جانبی با بازشو به بیرون.
- هر گونه بازشو (روزنه، دریچه) به چاه آسانسور بجز در ورودی به چاه و دریچه غیر مجاز است.
- رعایت تمامی اصول استاندارد مربوط به آسانسور.
ضوابط مربوط به رمپ پاركینگ
- شروع رمپ با ۲/۵ متر فاصله از معبر عمومی (پیاده رو)
- شیب حداكثر ۱۵ ٪
- رعایت ارتفاع حداقل ۱۹۵ سانتیمتر از روی رمپ تا زیر سقف بالای رمپ.
- حداقل قطر در چرخش ۱۸۰ درجه ۱۲ متر رعایت شود.
- حداقل وتر مثلث در زاویه چرخش ۹۰ درجه رمپ ۷ متر رعایت شود.
- در نظر گرفتن دو رمپ با عرض حداقل ۳/۵ متر یا یك رمپ با عرض حداقل ۵ متر برای پاركینگ با ظرفیت بیش از ۲۴ خودرو بصورت رفت و برگشت ضروری است.
- در نظر گرفتن رمپ به عرض حداقل ۳/۵ متر برای پاركینگ با ظرفیت كمتر از ۲۴ خودرو ضروری است.
- در نظر گرفتن راه دسترسی دستگاه پله و رمپ برای پاركینگها در طبقات فوقانی و زیرزمین به كد همكف تراز خروجی ضروری است.
- تأمین راه دسترسی خودرو صرفاً توسط جك آسانسور و در نظر نگرفتن رمپ غیر مجاز (بجز پاركینگهائی كه تمام طبقات كاربری پاركینگ دارد و در این مورد رمپ بصورت ترجیحاً مطرح است).
- دور بندی ایستگاه مشترك دستگاه پلكان و آسانسور در پاركینگ ساختمانها و نصب در دودبند خود بسته شو.
ضوابط مربوط به موتور خانه تأسیسات
- طراحی موتورخانه تأسیسات خارج از زیربنا و در صورت عدم امكان، مجاور یك جبهه به فضای آزاد با پنجره به فضای آزاد در نظر گرفته شود.
- موتورخانه تأسیسات در جوار چاه آسانسور، دستگاه پله و سالن اجتماعات قرار نگیرد. و در صورت عدم امكان، دیوار مشترك بین آنها مقاوم حریق باشد.
- داكت مستقل برای لولههای تأسیسات، كابلهای برق و دودكشها در نظر گرفته شود.
ضوابط مربوط به سیستم اعلام كننده حریق
- برای ساختمانها كه نیاز به راه دسترسی یا پله اضطراری داشته باشند و ساختمانهای صنعتی، انبارها، اداری، عمومی، سینماها، سالنهای اجتماعات مراقبتی، درمانی، اقامتی، مجتمعهای تجاری و اماكن پرمخاطره ضروری است.
ضوابط مربوط به استعلام از سازمان آتش نشانی و نظریات كارشناسی
- با توجه به موقعیت، كاربری، شرایط ساختمانها ضروری است هر یك از ساختمانهای مستقل، جهت اخذ نظریات كارشناسی و تشكیل پرونده و حفظ سوابق برای مواقع اضطراری و بررسی علل حریق و حادثه از سازمان آتش نشانی استعلام شود.
- همواره نظریات كارشناسی سازمان آتش نشانی در اولویت قرار دارد.
دستورالعمل مربوط به نمای سنگ و شیشه
- شیشه از نوع سكوریت باشد.
- از پشت نمای داخل ساختمان در قسمت داخل واحدها در هر طبقه از كف تمام شده اجرای جانپناه با مصالح ساختمانی به ارتفاع حداقل ۸۰ سانتیمتر ضروری است.
- ضخامت شیشه متناسب با ابعاد شیشه در نظر گرفته شده و برای فرم شیشه هر شش متر ارتفاع یك ژوئن دو سانتی اجراء شود.
- هر سه متر ارتفاع سنگ روی نیشی قرار گیرد و اسكوپ كامل شود.
- فرم شیشه محكم و فیكس اجراء شود.
- سنگهای روی درپوش ها كاملاً رولپلاك شوند.
- در محل تقاطع دیوارهای جداكننده با فرم نمای شیشه، به منظور ممانعت گسترش حریق از دو فضای مجاور به یكدیگر و از پشت نمای شیشه به عرض حداقل یك متر با مصالح ساختمانی مقاوم حریق احداث شود.
- فضاهای جدا از یكدیگر واقع در پشت نمای شیشه، نسبت به یكدیگر، با مصالح ساختمانی غیر قابل اشتعال كاملاً جداسازی شوند.
دستور العمل مربوط به برق و روشنائی اضطراری ساختمان
- سیستم برق بر اساس مبحث ۱۳ مقررات ملی ساختمان ایران رعایت شود.
- تابلوی برق مجاور در اصلی داخل واحد در نظر گرفته شود.
- تابلو برق حداقل مجهز به فیوز مینیاتوری مستقل برای سرویس بهداشتی (حمام و توالت)، آشپزخانه، سالن، اطاق خوابها، كولر…. باشد.
- هر یك از تابلوهای برق به كلید قطع برق در صورت نشت جریان (FI) مجهز شود.
- كابلها و لولههای سیستم برق از داكتهای مستقل یا داخل دیوار عبور نمایند.
- در نظر گرفتن سیستم ارتینگ و صاعقه گیر.
- در نظر گرفتن روشنائی ۱۲ ولت تغذیه از باتری با شارژ و رله اتوماتیك برای دستگاه پله و مسیر اضطراری، كابین آسانسور، زیرزمینهای فاقد نور طبیعی، سالن اجتماعات، موتورخانه، مجتمعها، واحدهای تجاری، مجتمعهای تجاری، بیمارستانها، كتابخانهها و موزهها و هتلها….
- سیستم برق اماكن مرطوب، از قبیل استخر و محوطه مربوط از كف، تمام شده تا ارتفاع ۲/۲ متر در صورت بهره برداری از ۲۲۰ ولت از نوع حفاظت شده در نظر گرفته شده است.
دستور العمل مربوط به آسانسور
- رعایت تمام اصول استاندارد مربوط به آسانسور.
- عدم عبور هر گونه لولههای تأسیسات آب سرد، گرم، دودكشها، لولههای گاز و كابلهای برق از داخل چاه آسانسور (بجز تجهیزات آسانسور).
- نصب قفل سویچی روی دریچه زیر كف موتورخانه و در اتاق موتور خانه آسانسور.
- نصب مشبك فلزی با خانههائی به ابعاد ۲×۲ سانتیمتر روی پنجره و روزنههای اتاق موتورخانه آسانسور.
- كابین آسانسور به در، آیفون ثابت روی بدنه بدون گوشی متحرك، زنگ خطر، تهویه، روشنایی ۱۲ ولت تغذیه از باتری با شارژ و رله اتوماتیك مجهز شود.
- در نظر گرفتن تجهیزات كامل ایمنی آسانسور (از قبیل گاورنر، پاراشوت، میكروسوئیچهای كنترل كننده).
- دیوارهای جانبی چاه آسانسور خود ایستا و مقاوم حریق بدون هیچگونه روزنه اجرا شود.
- در نظر گرفتن چاه ارت و اتصال اسكلت فلزی چاه، كابین، قاب وزنه، تجهیزات موتورخانه و كلیه قسمتها به سیستم ارتینگ با مقاومت حداكثر ۵ اهم.
- اخذ تأیید از شركت بازرسی و كیفیت و استاندارد ایران.
دستورالعمل مربوط به سیستم گرمایش ساختمان
- كلیه ساختمانهای تجاری و فروشگاهها از سیستم حرارت مركزی یا پك ایچ استفاده نمایند (استفاده از بخاری با شعله رو باز مجاز نیست).
- سیستم گازكشی ساختمان مورد تأیید اداره گاز قرار گیرد.
- برای هر یك از انشعابات گاز بجز روشنائیها در نظر گرفتن دودكش بطور مستقل و امتداد آن تا ارتفاع ۸۰ سانتیمتر بالاتر از پشت بام و نصب كلاهك مناسب ضروری است.
- شومینهها و دستگاههای گازسوز (كلیه مشعلها) به شیر كنترل ترموكوپل مجهز شوند.
- آشپزخانه رستورانها حتی المقدور زیر فضای آزاد مستقر شود. در صورت استقرار زیر احداث بنا، در مجاورت فضای آزاد قرار گیرد و بالای آشپزخانه سالن اجتماعات وجود نداشته باشد.
دستور العمل مربوط به موتور خانه تأسیسات
- در نظر گرفتن در فلزی و آستانه زیر در برای موتورخانه.
- در نظر گفتن تهویه به تناسب حجم موتورخانه.
- كلیه دیگهای تحت فشار دارای سوپاپ اطمینان باشند.
- سیم كشیهای برق بصورت توكار یا از داخل لوله مخصوص عبور نمایند.
- روشنائیها از نوع مخصوص حفاظ دار باشند.
- موتورخانه تأسیسات به تجهیزات ایمنی و آتش نشانی زیر نظر كارشناس مجهز شوند.
- مجهز به كف شوی باشد.
- حداقل ۱/۳ فضای موتورخانه بصورت فضای پرت منظور شود.
دستورالعمل مربوط به جانپناه، داكت و نورگیر و بازشوها
- احداث جان پناه با ارتفاع حداقل ۸۰ سانتیمتر، از كف تمام شده اطراف پشت بام، تراس، بالكن، دستگاه پله، اطراف داكتهای واقع در پشت بام، پرتگاهها و پشت بام ساختمانهای ۶ طبقه به بالا موزایك فرش شود و از آسفالت و ایزوگام استفاده نشود.
- استفاده از شیشه یا اشیاء برنده جهت حفاظ جانپناه مجاز نیست. در صورت استفاده از نرده، حفاظها بصورت عمودی و با فاصله حداكثر ۱۰ سانتیمتر از یكدیگر باشد.
- نصب كوپل طلق دار، روی نورگیرهای پشت بام و در صورتی كه از شیشه در قسمت نورگیرها و داكتها روی پشت بام استفاده شده، ضروری است مشبك فلزی با خانههائی به ابعاد حداكثر ۲×۲ سانتیمتر با قاب مقاوم زیر شیشه ها نصب شود.
- دیوارهای جانبی داكتها مقاوم حریق و بدون درز اجرا شود.
- در صورت استفاده از شیشه جهت رفع مشرفیت، شیشهها بصورت فیكس باشد در قاب فلزی با دوربندی كامل و نوار دور شیشه نصب شوند و در صورت استفاده از شیشه سكوریت بطور اصولی و با استحكام لازم در محل خود مستقر شود.
- عدم استفاده از شیشه در قسمت كتیبه بالای درب اصلی ورودی به واحدها.
دستور العمل مربوط به سیستم لوله كشی آب آتش نشانی ساختمانها
- ساختمانهای به ارتفاع حداكثر سه طبقه روی پیلوت و یك واحد در هر طبقه و زیر بنا در هر طبقه، حداكثر ۱۴۰ متر مربع نیاز به لوله كشی آب آتش نشانی ندارد.
- ساختمانهای مسكونی با ارتفاع سه الی پنج طبقه روی پیلوت و زیر بنا، از ۱۴۰ متر مربع تا ۲۳۰ متر مربع نیاز به اجرای سیستم لوله كشی آب، با لوله به قطر ۱/۵ متر و نصب جعبه F به صورت یك طبقه در میان شروع از همكف دارند.
- ساختمانهای مسكونی با ارتفاع سه الی پنج طبقه روی پیلوت، با زیر بنای بیش از ۲۳۰ متر مربع، با لوله به قطر ۱ الی ۲ اینچ و نصب جعبه F در تمام طبقات با نظر كارشناس آتش نشانی لازم است.
- سایز لوله اصلی و ظرفیت منبع طبق نظر كارشناس آتش نشانی و دبی خروجی برای مدت ۱۰ دقیقه تا زمان رسیدن نیروی عملیاتی آتش نشانی در نظر گرفته میشود. در نظر گرفتن پمپ با رله اتوماتیك جهت تأمین حداقل ۳ آتمسفر فشار برای هر یك از سر نازلها.
- انبارها، واحدهای صنعتی، تولیدی ضروری است مجهز به استخر آب با ظرفیت متناسب با محل، چاه و سیستم پمپاژ با رله اتوماتیك باشند و در نظر گرفتن ژنراتور برق اضطراری جهت مواقع ضروری و قطع برق (زیر نظر كارشناس آتش نشانی).
دستورالعمل مربوط به نازك كاری و دكوراسیون داخلی ساختمانها
- عدم استفاده از مواد قابل اشتعال (از قبیل موكت) داخل راهروها و دستگاه پله اضطراری یا ایستگاههای ورودی واحدها و سقف.
- عدم استفاده از مواد قابل اشتعال جهت دكوراسیون و نازك كاری سالنهای اجتماعات، سینماها و راههای دسترسی اضطراری در كلیه ساختمانها.
دستور العمل مربوط به استخر و محوطه استخر
- موتورخانه و مشعلها خارج از محوطه استخر مستقر شوند.
- در نظر گرفتن روشنائی اضطراری ۱۲ ولت تغذیه از باتری با شارژر و رله اتوماتیك
- جداسازی محوطه استخر بوسیله در قفل دار سوئیچی از دیگر قسمتهای ساختمان ضروری است.
- در بالا و اطراف سكوی شیرجه (دایو) تا فاصله حداقل ۳ متر از ولتاژ حداكثر ۱۲ ولت بهره برداری شود.
- كلیه شیشههای مشرف به استخر و رختكن از نوع سكوریت انتخاب شود.
- كف سازی محوطه استخر لغزنده نباشد.
- سیستم گرمایشی بصورت حرارت مركزی تغذیه شود.
منبع : عمران سافت
دانستنیها