مقدار مصالح مصرفی در ملات های ساختمانی

 آشنایی با انواع ملات های ساختمانی

ملات های ساختمانی از نظر موارد استفاده‌ای که دارند به دو دسته ملات‌ های بنایی و ملات های اندود کاری تقسیم بندی می‌شوند.

ملات های بنایی آن دسته از ملات های ساختمانی هستند که وظیفه پخش و انتقال نیرو را در ساختمان انجام می‌دهند. متداول ترین انواع ملات های بنایی، ملات ماسه سیمان، ماسه آهک و باتارد است.

در ملاتهای اندود کاری مسئله تحمل بار مطرح نیست. این ملات ها برای ایجاد سطوح صاف، سطوح شیب دار و یا برای تزئینات ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرند. ملات ماسه سیمان، گچ، گچ و خاک، کاه گل، موزائیک، خاک سنگ و سیمان، پودر سنگ و سیمان، پودر سنگ-خاک سنگ و سیمان از متداول ترین انواع ملات های ساختمانی اندودکاری به شمار می‌روند.

روش تعیین میزان مصالح مصرفی در یک متر مکعب ملات

آگاهی از میزان مصالح مصرف شده در هر واحد کار، از اساسی ترین مراحل تهیه آنالیز قیمت ها است. به طوریکه تجربه نشان می‌دهد، بهترین روش برای این کار اندازه گیری مستقیم از کارهای در دست اجرا است. در مورد ملات های ساختمانی روش اندازه گیری مستقیم این امکان را می‌دهد که اولاً مقادیر به دست آمده با شرایط واقعی کار مطابقت داشته باشد و ثانیاً برآورد هزینه کار با دقت کافی انجام شود.

روش ساخت ملات ها

ملات های ساختمانی را می‌توان با مخلوط کن‌های مکانیکی و یا با دست ساخت. استفاده از مخلوط کن‌های مکانیکی هنگامی اقتصادی است که اولاً حجم کار بسیار زیاد باشد و ثانیاً ملات ها پس از ساخته شدن بلافاصله مصرف شوند. اما طبق تجربه، چنین حالتی کمتر پیش می‌آید و غالباً کارها به نحوی است که استفاده از مخلوط کن مکانیکی مقرون به صرفه نیست. لذا ساخت ملات ها عملاً بیشتر به وسیله دست صورت می‌گیرد و از این نظر برای آنالیز قیمت ها نیز ساخت ملات به وسیله دست ملاک عمل قرار می‌گیرد.

محل تهیه ملات ها

ملات های ساختمانی را بسته به حجم کار و مشخصات ملات از نظر سرعت گیرش به دوصورت پای کار و در خارج از ساختمان می‌سازند.

ملات گچ، گچ و خاک و دوغاب گچ را به علت سرعت گیرش زیاد و دوغاب‌های ماسه سیمان، سیمان و خاک سنگ، دوغاب آهک و … را بعلت اینکه در حجم های کم ساخته می‌شوند، در پای کار می‌سازند. ذکر این نکته ضروری است که دوغاب آهک با شیره آهک تفاوت دارد. شیره آهک برای تهیه ملات های باتارد و یا ماسه آهک مورد استفاده قرار می‌گیرد و اکثراً در حجم های زیاد و با مشخصات استاندارد شده تهیه می‌شود. در حالیکه دوغاب آهک را برای اندودهای استثنایی و بطور خیلی محدود مورد استفاده قرار می‌دهند از اینرو در حجم های بسیار کم تهیه می‌شود.

به غیر از ملات های ذکر شده در بالا، بقیه ملات های ساختمانی بسته به مقدار مصرف در حجم های مختلف و در خارج از ساختمان تهیه می شود و سپس به پای کار حمل می‌شود.

افت مصالح

در متره مقادیر مصالح مورد نیاز همواره باید درصدی را برای افت و دور ریز مصالح در نظر گرفت. برای گروه‌های مختلف مصالح عوامل گوناگونی در افت دخیل است. در ادامه، این عوامل برای تهیه ملات های ساختمانی آورده شده است.

برای ماسه و سنگ موزائیک، حمل و نقل، مخلوط شدن با خاک در اثر تخلیه روی زمین خاکی و نوسان حجم و یا وزن به علت ناقص بودن وسایل اندازه گیری عامل اصلی افت به شمار می‌رود. برای مواد چسبنده ملات مانند سیمان، گچ، خاک، خاک سنگ و پودر سنگ، پاره شدن کیسه، پراکنده شدن در اثر باد، مخلوط شدن با خاک است. برای کشتن سنگ آهک و تهیه پودر آهک، نوسان وزن سنگ آهک به علت ناقص بودن وسایل اندازه گیری، نپختن کامل سنگ آهک در کوره ، از بین رفتن آهک در اثر حل شدن مقداری از آن در آب، باقی ماندن مقداری از سنگ آهک نشکفته بصورت دانه های ریز روی الک، را می‌توان نام برد. در جدول زیر مقادیر افت مصالح به درصد ارائه شده است.

مصالح	درصد
ماسه	۲
سیمان	۳
پودر سنگ	۳
خاک سنگ	۳
خاک رس سرند نشده برای تهیه کاه گل	۳
خاک رس سرند نشده برای تهیه گچ و خاک	۱۰
سنگ موزائیک	۲
کاه	۱۰
گچ	۳
سنگ آهک برای تهیه پودر آهک	۳۰
پودر آهک برای تهیه ملات	۳
آب	۵

مقدار مصالح مصرفی در ملات های ساختمانی

در جدول زیر مقدار مصالح مصرفی در ملات ها و دوغاب های ساختمانی با استفاده از روش اندازه گیری مستقیم، محاسبه و آورده شده است. در مورد ملات هایی که از آهک استفاده می‌کنند، آب مورد نیاز برای ساخت ملات و همچنین شکفتن آهک به صورت جداگانه محاسبه شده است. شایان ذکر است برای تهیه هر کیلوگرم آهک شکفته میزان ۱/۴۳ کیلوگرم سنگ آهک و ۱/۲ لیتر آب نیاز است. ملات ماسه بادی سیمان برای بندکشی مورد استفاه قرار می‌گیرد، بعضاً این ملات را رنگی یا سیاه می‌کنند که در این صورت از رنگ یا دوده استفاده می‌شود، مقدار رنگ و دوده مودر نیاز نیز در جدول زیر داده شده است.

مقدار مصالح مصرفی برای ساخت ملات ها و دوغاب ها

نوع ملات	مصالح مصرفی	واحد	مقدار بدون در نظر گرفتن افت	مقدار با در نظر گرفتن افت
ملات ماسه سیمان ۱:۶	ماسه شسته	متر مکعب	۱/۰۳۳	۱/۰۵
	سیمان	کیلوگرم	۱۹۸	۲۰۴
	آب	لیتر	۲۵۶	۲۶۹
ملات ماسه سیمان ۱:۵	ماسه شسته	متر مکعب	۱/۰۰	۱/۰۲
	سیمان	کیلوگرم	۲۲۷	۲۳۴
	آب	لیتر	۲۶۵	۲۷۸
ملات ماسه سیمان ۱:۵	ماسه کفی (خاکدار)	متر مکعب	۱/۰۵	۱/۰۷
	سیمان	کیلوگرم	۲۴۱	۲۴۸
	آب	لیتر	۲۵۴	۲۶۷
ملات ماسه سیمان ۱:۴	ماسه شسته	متر مکعب	۰/۹۹	۱/۰۱
	سیمان	کیلوگرم	۲۸۵	۲۹۳
	آب	لیتر	۲۶۱	۲۷۴
ملات ماسه سیمان ۱:۳	ماسه شسته	متر مکعب	۰/۹۴	۰/۹۶
	سیمان	کیلوگرم	۳۶۰	۳۷۱
	آب	لیتر	۲۵۴	۲۶۷
ملات باتارد ۱:۲:۸	ماسه شسته	متر مکعب	۰/۹۱	۰/۹۳
	سیمان	کیلوگرم	۱۳۱	۱۳۵
	پودر آهک شکفته	کیلوگرم	۱۳۱	۱۳۵
	آب برای ساخت ملات	لیتر	۲۸۰	۲۹۴
	آب برای شکفتن آهک	لیتر	۱۵۷	۱۶۵
ملات باتارد ۱:۲:۱۰	ماسه شسته	متر مکعب	۰/۹۶	۰/۹۸
	سیمان	کیلوگرم	۱۱۰	۱۱۳
	پودر آهک شکفته	کیلوگرم	۱۱۰	۱۱۳
	آب برای ساخت ملات	لیتر	۲۷۵	۲۸۹
	آب برای شکفتن آهک	لیتر	۱۳۲	۱۳۸
ملات ماسه آهک ۱:۳	ماسه	متر مکعب	۰/۹	۰/۹۲
	پودر آهک شکفته	کیلوگرم	۱۷۴	۱۷۹
	آب برای ساخت ملات	لیتر	۲۹۰	۳۰۵
	آب برای شکفتن آهک	لیتر	۲۰۹	۲۲۰
ملات موزائیک	سنگ موزائیک	کیلوگرم	۸۶۷	۸۸۴
	سیمان	کیلوگرم	۱۶۸	۱۷۳
	پودر سنگ	کیلوگرم	۸۰۹	۸۳۳
	آب	لیتر	۲۹۵	۳۰۹
ملات سیمان و پودر سنگ و خاک سنگ با آب کم	سیمان	کیلوگرم	۲۸۲	۲۹۰
	پودر سنگ	کیلوگرم	۲۸۲	۲۹۰
	خاک سنگ	کیلوگرم	۱۰۴۳	۱۰۷۴
	آب	لیتر	۳۹۵	۴۱۵
ملات سیمان و پودر سنگ و خاک سنگ با آب زیاد	سیمان	کیلوگرم	۲۳۳	۲۴۰
	پودر سنگ	کیلوگرم	۲۳۳	۲۴۰
	خاک سنگ	کیلوگرم	۸۶۴	۸۹۰
	آب	لیتر	۴۹۵	۵۲۰
ملات گچ خالص	گچ پاکتی	کیلوگرم	۶۱۲	۶۳۰
	آب	لیتر	۷۷۷	۸۱۶
ملات گچ و خاک	گچ پاکتی	کیلوگرم	۵۶۸	۵۸۵
	خاک رس سرند شده	متر مکعب	۰/۵۰۷	۰/۵۶۰
	آب	لیتر	۵۶۸	۵۹۶
ملات کاه گل	کاه	کیلوگرم	۴۱	۴۷
	خاک رس سرند شده	متر مکعب	۱/۰۸	۱/۱۹
	آب	لیتر	۴۶۰	۴۸۳
دوغاب ماسه سیمان ۱:۴	ماسه	متر مکعب	۰/۹۶	۰/۹۸
	سیمان	کیلوگرم	۲۷۵	۲۸۳
	آب	لیتر	۳۳۰	۳۴۶
دوغاب سیمان و پودر سنگ	سیمان	کیلوگرم	۴۰۰	۴۱۲
	پودر سنگ	کیلوگرم	۹۵۹	۹۸۸
	آب	لیتر	۴۸۳	۵۰۷
دوغاب سیمان و خاک سنگ	سیمان	کیلوگرم	۲۱۹	۲۲۵
	خاک سنگ	کیلوگرم	۱۰۰۲	۱۰۳۲
	آب	لیتر	۵۲۷	۵۵۳
دوغاب گچ	گچ پاکتی	کیلوگرم	۹۲۰	۹۴۸
	آب	لیتر	۶۵۷	۶۹۰
ملات ماسه بادی و سیمان	ماسه بادی خشک	مترمکعب	۱/۰۰	۱/۰۲
	سیمان	کیلوگرم	۲۸۸	۲۹۷
	آب	لیتر	۳۸۴	۴۰۳
	دوده یا رنگ	کیلوگرم	۱۵	۱۵

برای ملات ماسه سیمان ۱:۵ دو نوع ماسه آورده شده است، علت این است که، برای برخی از کارها از قبیل فرش کف با موزائیک، تقسیم و انتقال نیروی زیادی مورد نظر نیست. بنابراین می‌توان از ماسه کفی (خاکدار) نیز جهت تهیه این ملات استفاده کرد.

برخی از ملات ها نیز امروزه، عملاً از نظر فنی و اقتصادی مناسب نیستند و از این رو برای این ملات ها، اندازه گیری صورت نگرفته و مقدار مصالح ارائه نشده است.

در محاسبات فوق وزن مخصوص مواد به صورت متعارف (نه به صورت متراکم) در نظر گرفته شده است. برای مثال وزن مخصوص سیمان ۱۱۵۰ و وزن مخصوص آهک ۵۷۵ کیلوگرم در متر مکعب است.

منبع : عمران سافت